PLUS
Περισσότερο από 10 χρόνια μετά την ανάπτυξη των πρώτων ανοσοθεραπειών, που αποκάλυψαν τα καρκινικά κύτταρα στο ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών, έρχονται τα mRNA θεραπευτικά εμβόλια να εκπαιδεύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς να τα σκοτώσει επιλεκτικά.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Οι δύο αυτές επαναστάσεις εισάγουν δύο συνεργατικά «όπλα» στην ογκολογική φαρέτρα, για να γράψουν τους τίτλους τέλους στον καρκίνο, αξιοποιώντας την τεχνολογική πρόοδο που συντελέστηκε κατά την πανδημία στον τομέα της ανάπτυξης εμβολίων. Όπως είχε τονίσει προ της COVID πανδημίας ο ογκολόγος – παθολόγος Ιωάννης Μπουκοβίνας, τέως πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), με την ανάπτυξη των ανοσοθεραπειών, όπως είναι το pembrolizumab, το nivolumab και το ipilinumab (όλα τους μονοκλωνικά αντισώματα), κάναμε μεγάλη πρόοδο, καθώς οι ανοσοθεραπείες κατάφεραν να «αφαιρέσουν» το καμουφλάζ που χρησιμοποιούσαν τα καρκινικά κύτταρα προκειμένου να διαφύγουν από την ανοσολογική επιτήρηση.
Οι πρώτες ανοσοθεραπείες έδωσαν καρπούς στο μεταστατικό μελάνωμα και τα αποτελέσματα των ερευνών που παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) το 2011 έκαναν παγκόσμια αίσθηση. Αυτά τα μονοκλωνικά αντισώματα συνδέονται στους PD-1 υποδοχείς και ενεργοποιούν την κατασταλμένη ανοσολογική επιτήρηση, ώστε να γίνουν αντιληπτά τα καρκινικά κύτταρα και να τα εξολοθρεύσουν τα Τ-λεμφοκύτταρα (οι φυσικοί εξολοθρευτές του ανοσοποιητικού). Μεταστατικοί όγκοι άρχισαν να συρρικνώνονται, ακόμα και να εξαφανίζονται, χάρη σε αυτόν τον μηχανισμό.
Ανοσοθεραπείες
Τα χρόνια πέρασαν, νέες ανοσοθεραπείες αναπτύχθηκαν και ήρθε η πανδημία του κορωνοϊού να προκαλέσει μια παγκόσμια συστράτευση των επιστημονικών δυνάμεων που οδήγησε στην ανάπτυξη εμβολίων μέσα από πλατφόρμες mRNA. Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Μπαφαλούκος, ογκολόγος – παθολόγος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ) και διευθυντής της Α’ Ογκολογικής Κλινικής στο νοσοκομείο Metropolitan Hospital, οι πρώτες προσπάθειες να δημιουργηθούν θεραπευτικά εμβόλια για ασθενείς με καρκίνο είχαν ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια και, όταν «κόπασε» η πανδημία του κορωνοϊού, μπόρεσαν να συνεχιστούν στα ερευνητικά εργαστήρια και να αποδώσουν καρπούς.
Η Ελλάδα συμμετέχει στη διεθνή μελέτη για το mRNA θεραπευτικό εμβόλιο για ασθενείς με εξαιρεθέν μελάνωμα (δηλαδή μελάνωμα που έχει εξαιρεθεί χειρουργικά) με τέσσερα επιστημονικά κέντρα, ένα εκ των οποίων βρίσκεται στο νοσοκομείο Metropolitan, με συντονιστή τον Δημήτρη Μπαφαλούκο.
Όπως αναφέρει ο ειδικός, το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή του καρκίνου του δέρματος. Το θεραπευτικό εμβόλιο χορηγείται για την πρόληψη της υποτροπής της νόσου συμπληρωματικά με ανοσοθεραπεία με pembrolizumab. Είχε προηγηθεί μία μελέτη με 157 ασθενείς, της οποίας τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «The Lancet» και αφορούσε τη χορήγηση του mRNA θεραπευτικού εμβολίου σε ασθενείς με μελάνωμα, συμπληρωματικά της πεμπρολιζουμάμπης, όπου διαπιστώθηκε μείωση του κινδύνου θανάτου και υποτροπή της νόσου σε αυτούς που έλαβαν και το εμβόλιο, κατά 44%. Τα θεραπευτικά εμβόλια χορηγούνται σε νοσούντες και εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα να πολεμήσει τη νόσο, ενεργοποιώντας τους δικούς του εξολοθρευτικούς μηχανισμούς.
Στη μελέτη για το μελάνωμα, που υλοποιείται με τη συμμετοχή και της Ελλάδας, θα ενταχθούν διεθνώς τουλάχιστον 1.000-1.500 ασθενείς που θα λάβουν την ανοσοθεραπεία και συμπληρωματικά το θεραπευτικό εμβόλιο. Η πατρίδα μας συμμετέχει με τέσσερα κέντρα εκ των οποίων δύο βρίσκονται στην Αττική (το νοσοκομείο «Metropolitan» και το «Λαϊκό» Νοσοκομείο) και άλλα δύο στη Θεσσαλονίκη, και συγκεκριμένα το «Διαβαλκανικό Νοσοκομείο» και η «Βιοκλινική».
Τα θεραπευτικά εμβόλια όπως και οι κυτταρικές και οι CAR-T θεραπείες που αποτελούν την «αιχμή του δόρατος» της τεχνολογίας και της Επιστήμης στη μάχη με τον καρκίνο έχουν ακριβό κόστος και είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ανεμπόδιστη δωρεάν πρόσβαση για τους ασθενείς, κάτι που εξασφαλίζεται μέσα από το περιβάλλον των κλινικών μελετών. Τα στοιχεία αυτά είναι σημαντικό να τονιστούν όπως και το γεγονός ότι κάθε νέο φάρμακο που παίρνει άδεια κυκλοφορίας έχει προηγουμένως περάσει από κλινικές μελέτες – γιατί υπάρχουν ακόμα πολλοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τις κλινικές μελέτες ως αμφιλεγόμενα πειράματα. Τα mRNA θεραπευτικά εμβόλια θα δοκιμαστούν σε στερεούς όγκους (δηλαδή καρκίνους συμπαγών οργάνων), εκεί όπου ήδη έχει πετύχει αποτελέσματα η ανοσοθεραπεία. Σε αυτή την ευρεία κατηγορία περιλαμβάνονται ο καρκίνος του πνεύμονα, του παγκρέατος, του μαστού, της ουροδόχου κύστης, της κεφαλής και τραχήλου (λαιμού), που είναι ανοσογονικοί. Ήδη έχει εμβολιαστεί ένας ασθενής στην Αυστραλία με mRNA θεραπευτικό εμβόλιο για τον καρκίνο του πνεύμονα.
Εξατομίκευση
Τα θεραπευτικά εμβόλια παράγονται εξατομικευμένα για κάθε ασθενή, αφού ληφθεί πρώτα δείγμα αίματος και δείγμα όγκου. Τα δείγματα πηγαίνουν πρώτα στο Βέλγιο, όπου βρίσκεται το κεντρικό ευρωπαϊκό εργαστήριο στο οποίο ελέγχεται η επάρκειά τους. Αφού τα δείγματα ελεγχθούν, μετά το θεραπευτικό mRNA εμβόλιο αναπτύσσεται εξατομικευμένα για κάθε ασθενή στα εργαστήρια της φαρμακευτικής εταιρείας Moderna των ΗΠΑ. Το εμβόλιο που δημιουργείται είναι σκεύασμα εξατομικευμένης ιατρικής (personalized medicine) και εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα και να τα εξολοθρεύσει, μέσω των δικών του Τ-λεμφοκυττάρων. Τόσο η ανοσοθεραπεία όσο και το «συνοδευτικό» εμβόλιο για το μελάνωμα χορηγούνται σε επαναλαμβανόμενο σχήμα έως 9 φορές. Πρόκειται για θεραπείες υψηλού κόστους όχι όμως τόσο υψηλού όσο οι CAR-T κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες που χορηγούνται άπαξ για τη διόρθωση ή αφαίρεση ογκογονιδίων στους αιματολογικούς καρκίνους (λευχαιμίες, λεμφώματα), οι οποίες φτάνουν τα 3 εκατ. ευρώ ανά ασθενή. Τα θεραπευτικά εμβόλια για τον καρκίνο έχουν συγκριτικά χαμηλότερο κόστος, που διαμορφώνεται κοντά στις 300.000 ευρώ ανά ασθενή.
Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
