PLUS
Για τον κίνδυνο να μην καταφέρουν τα κράτη-μέλη να απορροφήσουν εγκαίρως τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) και να ολοκληρώσουν τα προτεινόμενα ορόσημα και τις επενδύσεις μέχρι τη λήξη του τον Αύγουστο του 2026, με αποτέλεσμα να μην εκπληρωθούν σημαντικοί στόχοι, όπως ο πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός, υπονομεύοντας ταυτόχρονα τα αναμενόμενα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη, προειδοποίησε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ).
Παράλληλα, οι ελεγκτές του ΕΕΣ τόνισαν ότι δεν υπάρχει διαφάνεια για το ποιοι είναι οι τελικοί αποδέκτες των κονδυλίων του RRF.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με νέα έκθεση του ΕΕΣ καθυστερήσεις στην εκταμίευση των κονδυλίων και στην υλοποίηση των έργων που χαρακτήρισαν τα πρώτα τρία χρόνια εφαρμογής του RRF υπονομεύουν την επίτευξη των στόχων του μηχανισμού και παρά την κάποια επιτάχυνση του ρυθμού των πληρωμών από την Κομισιόν, τα κράτη-μέλη μπορεί να μην καταφέρουν να διεκδικήσουν ή να απορροφήσουν εγκαίρως τα κονδύλια και να ολοκληρώσουν τα μέτρα που έχουν προγραμματίσει πριν από τη λήξη του. Μάλιστα, οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι η συχνότητα των καθυστερήσεων αυξάνεται όσο προχωρεί η εφαρμογή του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ενώ για την πρώτη καταβολή το 56% (18 επί συνόλου 32) των αιτημάτων υποβλήθηκε εγκαίρως, το ποσοστό μειώθηκε στο 27% (8 επί συνόλου 30) για το δεύτερο αίτημα καταβολής και στο 9,5% (2 επί συνόλου 21) για το τρίτο. Τα τρία πρώτα χρόνια του RRF το 24% των προγραμματισμένων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων δεν έχουν ολοκληρωθεί εγκαίρως, ενώ η εικόνα μέχρι τον Ιούνιο του 2024 δείχνει ότι «τα αιτήματα πληρωμών που έχουν καθυστερήσει αυξάνουν συνεχώς. Υπάρχει κίνδυνος να μην ολοκληρωθούν τα τελευταία ορόσημα, καθώς πάνω από 40% των οροσήμων θα πρέπει να ολοκληρώσουν μέχρι το τέλος της περιόδου» επεσήμανε η επικεφαλής της έκθεσης Ιβάνα Μαλέτιτς.
«Δεν υπάρχει μόνο κίνδυνος για την οικονομική διαχείριση, διότι πολλά μέτρα θα εφαρμοστούν το τελευταία δύο χρόνια 2025-26, αλλά και ο κίνδυνος να λάβουν τα κράτη-μέλη ακόμη και χωρίς να ολοκληρώσουν τα ορόσημα σημαντικά κονδύλια, τα οποία δεν θα είναι δυνατόν να ανακτηθούν λόγω της έλλειψης σχετικών εργαλείων» τόνισε η κυρία Μαλέτιτς. «Πρέπει η Κομισιόν να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των συσσωρευμένων καθυστερήσεων και τον κίνδυνο να μην ολοκληρωθούν ορόσημα, ενώ θα έχουν δοθεί πολλά χρήματα».
Σε αντίθεση με το αυστηρότερο πλαίσιο ελέγχου για τα κονδύλια Συνοχής, τα κράτη-μέλη λαμβάνουν τα κονδύλια του RRF «βάσει της ικανοποιητικής εκπλήρωσης των οροσήμων και των στόχων».
Η Ελλάδα
Η διαπίστωση αφορά και την Ελλάδα, όπου έχει εκταμιευθεί το 40% των κονδυλίων, αλλά μόλις το 26% των οροσήμων έχουν εκπληρωθεί ικανοποιητικά. Μόλις 87 από 331 ορόσημα και στόχοι έχουν εκπληρωθεί ικανοποιητικά. Η Ελλάδα υπέβαλε 5 από 8 αιτήματα πληρωμών που είχαν προγραμματιστεί μέχρι το τέλος του 2023, ενώ για το 2025 έχει προγραμματιστεί το 40% των οροσήμων και στόχων έναντι 20% περίπου των κονδυλίων.
«Η Ελλάδα πηγαίνει καλύτερα από άλλες χώρες, αλλά βλέπουμε συσσώρευση καθυστερήσεων και θα υπάρχουν πολλά να γίνουν στο τέλος της περιόδου» είπε η κροάτισσα ελεγκτής.
Γενικά τα κράτη-μέλη σχεδίαζαν στην πρώτη περίοδο του RRF μέχρι το τέλος του 2023 να έχουν συμπεριλάβει στα αιτήματα πληρωμών 2.359 ορόσημα αλλά στην πραγματικότητα συμπεριέλαβαν 1.750, οπότε για τη δεύτερη περίοδο, αντί για 3.875 ορόσημα, θα πρέπει να εκπληρώσουν 4.484 ορόσημα και στόχους, ενώ είχαν προγραμματιστεί 104 αιτήματα πληρωμών, αλλά μόνο 73 έχουν υποβληθεί (70%), καθιστώντας «δυσκολότερο» τον στόχο κατά τους ελεγκτές.
Διαφάνεια
Οι ελεγκτές θέτουν επίσης ζήτημα λήψης των κονδυλίων από τους τελικούς αποδέκτες, οι οποίοι φαίνεται ότι δεν έχουν λάβει παρά το ήμισυ περίπου των χρημάτων που δόθηκαν στα κράτη-μέλη.
Είναι εντυπωσιακό ότι για μέτρα όπως επιχορηγήσεις για μικρομεσαίες επιχειρήσεις στις λίστες που έχουν δημοσιεύσει τα κράτη-μέλη αποδέκτες εμφανίζονται η ΕΤΕπ ή το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο ή EBRD, ενώ σε εθνικό επίπεδο ορισμένες τράπεζες, και στην περίπτωση των ενεργειακών δημόσιων ή ιδιωτικών ανακαινίσεων τελικοί αποδέκτες εμφανίζονται τα υπουργεία.
«Δεν βλέπουμε ποιος πραγματικά επωφελείται» προειδοποίησε η κυρία Μαλέτιτς. «Η διαφάνεια είναι σημαντική» τόνισε. Είπε μάλιστα ότι «είναι καλύτερα να υπάρξει παράταση της περιόδου εφαρμογής προκειμένου να υπάρξει εφαρμογή των οροσήμων και των στόχων.
Διευκρίνισε πάντως ότι το ΕΕΣ δεν καλεί για επέκταση του χρονικού διαστήματος, αλλά για εκπλήρωση των στόχων του Ταμείου, για συνετή οικονομική διαχείριση, ολοκλήρωση όλων των οροσήμων, και αν δεν γίνει, ανάκτηση των εκταμιευμένων χρημάτων.
Με δήλωσή της, πάντως, η Κομισιόν απέρριψε τις συστάσεις των ελεγκτών για διακοπή της χρηματοδότησης μη ολοκληρωμένων έργων και ανάκτηση κονδυλίων.
