Τεχνολογικά και εμπορικά ανοχύρωτες μπροστά στον παγκόσμιο ανταγωνισμό Ελλάδα και Ευρώπη

Σε θέση υστέρησης και καθυστέρησης βρίσκει τόσο την Ελλάδα όσο και την Ευρώπη η ραγδαία αναπτυσσόμενη και εξελισσόμενη ηλεκτρονική αγορά σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο Μάκης Σαββίδης, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GRECA), μίλησε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ για την κατάσταση αυτή που έχει αρχίσει να είναι εμφανέστατη το τελευταίο διάστημα, πρωτίστως στο τεχνολογικό της σκέλος και κατ’ επέκταση στο εμπορικό της σκέλος.

«Μετά την επικράτηση τα τελευταία χρόνια των αμερικανικών εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου, ειδικά στη βόρεια Ευρώπη από τους κολοσσούς Amazon και Ebay, σήμερα παρατηρούμε την επέλαση των ασιατικών κολοσσών Temu, Alibaba και Shein, οι οποίοι καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερα μερίδια αγοράς της ευρωπαϊκής αγοράς και φυσικά και της χώρας μας» αναφέρει ο κ. Σαββίδης, εκπρόσωπος για την Ελλάδα & μέλος του ΔΣ της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας ηλεκτρονικού εμπορίου (Ecommerce Europe) και πρόεδρος επιτροπής ηλεκτρονικού εμπορίου Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΕΑ).

Σύμφωνα με τον ίδιο, «η Ευρώπη και ειδικά η Ελλάδα είναι εμπορικά και τεχνολογικά ανοχύρωτες μπροστά στον ανταγωνισμό με αυτά τα μεγαθήρια και καθημερινά χάνουμε σημαντικά μερίδια αγοράς, με αποτέλεσμα οι όποιες προσπάθειες για ηλεκτρονική ανάπτυξη, να γίνονται όλο και δυσκολότερες» Μάλιστα, επισημαίνει ότι αυτό είναι εμφανές ειδικά στα ευρωπαϊκά σχήματα που είχαν δημιουργηθεί κατά την περίοδο του κορονοϊού (Zalando, Allegro κτλ.) που σήμερα φαίνεται ότι έχουν τεράστιες δυσκολίες να σταθούν ανταγωνιστικά. Χαρακτηριστικό είναι επίσης, ότι στη χώρα μας, μέσα σε λιγότερο από 2 έτη τα ξένα market places κατάφεραν να κερδίσουν μεγάλο έδαφος και να αρχίσουν να πλησιάζουν τα ελληνικά market places (μερίδια αγοράς κατά προσέγγιση το πρώτο εξάμηνο 2024: Skroutz 42%, Public 5%, E-shop.gr 4%, Plaisio 4%), καταλαμβάνοντας συνολικό μερίδιο που προσεγγίζει το 30% (Temu 10%, AliGroup 8%, Amazon 5%, Ebay 3%).

«Είναι ξεκάθαρο πια» όπως αναφέρει ο κ. Σαββίδης, «ότι ειδικά στη χώρα μας απουσιάζει ένα στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης και προώθησης της εξωστρέφειας της ψηφιακής οικονομίας. Οι αποσπασματικές και χωρίς ξεκάθαρο στόχο χρηματοδοτήσεις και επιδοτήσεις των τελευταίων ετών, φυσικά και δεν παρήγαγαν τα απαιτούμενα αποτελέσματα για την ανάπτυξη ηλεκτρονικών επιχειρήσεων ικανού βεληνεκούς οικονομίας κλίμακας. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε σήμερα την κατεύθυνση μεγάλου μέρους των κεφαλαίων του ταμείου ανάκαμψης στην χρηματοδότηση της ψηφιοποίησης του Δημοσίου τομέα και της ανάθεσης του σε μεγάλα σχήματα εταιρειών (Cosmote, Quest, Nova, Vodafone κτλ.), γεγονός που στερεί από την υπόλοιπη ιδιωτική οικονομία αναγκαία κεφάλαια ανάπτυξης και επιπλέον ενισχύει κατά βάση μεγάλους ομίλους που έχουν κυρίως τεχνολογικό και όχι εμπορικό προσανατολισμό».

Η συνέχιση του ψηφιακού μονοπατιού που βαδίζει η χώρα, σύμφωνα με τον κ. Σαββίδη, οδηγεί αναπόφευκτα το επόμενο κοντινό διάστημα σε μεγάλη συρρίκνωση και αδυναμία ανταγωνισμού. Στο πλαίσιο αυτό, είναι «επιτακτική ανάγκη να προχωρήσουμε άμεσα σε ένα στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της ψηφιακής αγοράς, έτσι ώστε να προωθήσουμε τις χιλιάδες επιχειρήσεις του ψηφιακού κλάδου να αποκτήσουν εξωστρέφεια έτσι ώστε να μπορέσουν να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας που θα τους επιτρέψουν να γίνουν πιο ανταγωνιστικές τόσο σε εγχώριο αλλά και σε ευρωπαϊκό κυρίως επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι η χώρα μας αποτελεί μόλις το 1,85% των ευρωπαίων e-shoppers, με μεγάλη υστέρηση του διαθέσιμου προς κατανάλωση εισοδήματος, έναντι ειδικά των βορειοευρωπαίων καταναλωτών, με αναλογία ένα προς τρία».

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι «η Ελλάδα δεν μπορεί να παραμένει άλλο σε θέση παρατηρητή των παγκόσμιων τεκταινόμενων και της αδυναμίας και σκεπτικισμού της ανάληψης πρωτοβουλιών από την Ευρώπη, αλλά πρέπει να αναλάβει η ίδια πρωτοβουλίες ανάπτυξης της δικής της ψηφιακής οικονομίας με κυρίαρχο στόχο την εξωστρέφεια. Η Ευρώπη έχει αποδείξει άλλωστε, ότι πρώτα χαράσσει στρατηγικές που ωφελούν τις μεγάλες χώρες (Γερμανία, Γαλλία κτλ.) και τελευταία τις περιφερειακές χώρες όπως η Ελλάδα και για αυτό η χώρα μας οφείλει να κινηθεί ανεξάρτητα και δυναμικότερα προς την ψηφιακή της ανάπτυξη, χρησιμοποιώντας τόσο τα διαθέσιμα εγχώρια και ευρωπαϊκά κεφάλαια, όσο και το ισχυρότατο ψηφιακό εργατικό της δυναμικό».

Στο επίκεντρο η προστασία των καταναλωτών

Την ίδια στιγμή, η προστασία των καταναλωτών από τις παραπλανητικές τακτικές και τις μεθόδους χειραγώγησης που χρησιμοποιούν δημοφιλείς πλατφόρμες αποτελεί προτεραιότητα των ευρωπαϊκών φορέων. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε έρευνα κατά της πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου Temu η οποία θεωρείται ύποπτη ότι δεν λαμβάνει επαρκή μέτρα κατά της πώλησης παράνομων και εν δυνάμει επικίνδυνων προϊόντων.

Σημειώνεται ότι το περασμένο καλοκαίρι, οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου Temu και Shein είχαν ήδη λάβει αίτημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μοιραστούν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με διάφορες πτυχές των υπηρεσιών τους. Ωστόσο, ο οργανισμός ξεκίνησε τώρα μια περαιτέρω, επίσημη έρευνα για την Temu.

O Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου και ο Ecommerce Europe , παρακολουθούν πολύ στενά αυτή τη διαδικασία, σύμφωνα με την εκστρατεία που ξεκίνησε από κοινού τον Ιούνιο του 2024 για ισότιμους όρους ανταγωνισμού και αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ προς όλους τους παίκτες του ηλεκτρονικού εμπορίου που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, ανεξάρτητα από τον τόπο της έδρας τους.

Η Temu συγκεντρώνει 75 εκατομμύρια χρήστες μηνιαίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας το όριο των 45 εκατομμυρίων χρηστών που υποχρεώνει τις πλατφόρμες να υπαχθούν στο ενισχυμένο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ.

Οι τομείς στους οποίους θα επικεντρωθεί η έρευνα είναι, μεταξύ άλλων, τα συστήματα που διαθέτει η Temu για τον περιορισμό της πώλησης μη συμμορφούμενων προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με τον εθιστικό σχεδιασμό της υπηρεσίας και η συμμόρφωση με την υποχρέωση του DSA να παρέχει στους ερευνητές πρόσβαση στα δημόσια προσβάσιμα δεδομένα του Temu.

Η χαρτογράφηση του ηλεκτρονικού εμπορίου

Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην Ευρωπαϊκή Έκθεση Ηλεκτρονικού Εμπορίου για το 2024 που δημοσιοποίησε το Eurocommerce, μέλος του οποίου είναι ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GRECA), εκτιμάται ότι την φετινή χρονιά οι online αγορές από καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών στην Ελλάδα θα κινηθούν στα επίπεδα των 18,2 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 5% σε σχέση με το 2023, οπότε και διαμορφώθηκαν στα 17,3 δισ. ευρώ. Συγκριτικά με τις προηγούμενες χρονιές, ο ρυθμός αύξησης εμφανίζει ήπια θετική αντίδραση, έναντι αύξησης κατά 7% το 2020, 8% το 2021, 10% το 2022, 9% το 2023. Το ποσοστό των on line πωλήσεων επί του ΑΕΠ παρέμεινε σταθερό στο 7,86% για το 2024 έναντι 7,87% το 2023 και αυξημένο σε σχέση με το 7,22% του 2022. Επίσης, σταθερό στο 58% παρέμεινε το ποσοστό των καταναλωτών ηλικίας 16-74 ετών που έκαναν κάποια on line αγορά το 2024.

Από τα στοιχεία της έκθεσης προκύπτει ότι το 2023, ο τομέας του ευρωπαϊκού ηλεκτρονικού εμπορίου B2C σημείωσε μέτρια ανάπτυξη 3%, από 2% το 2022, με τον ονομαστικό κύκλο εργασιών να αυξάνεται από 864 δισ. ευρώ σε 887 δισ. ευρώ και τον πληθωρισμό να μειώνεται από 8,5% σε 6,1%. Ωστόσο, παρά τη συνολική ονομαστική ανάπτυξη, το τοπίο του ηλεκτρονικού εμπορίου παρουσιάζει σημαντικές περιφερειακές ανισότητες. Η Δυτική Ευρώπη, παραδοσιακά η μεγαλύτερη αγορά για το ευρωπαϊκό ηλεκτρονικό εμπόριο B2C, παρουσίασε μια μικρή μείωση 1%, κλείνοντας το 2023 στα 596 δισ. ευρώ. Αντίθετα, η Νότια Ευρώπη και η Ανατολική Ευρώπη παρουσίασαν ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης 14% και 15% αντίστοιχα, με τζίρους που έφτασαν τα 166 δισ. ευρώ και 17 δισ. ευρώ. Η Κεντρική Ευρώπη επέδειξε ανθεκτικότητα με αύξηση 8%, φτάνοντας τα 79 δισ. ευρώ, ενώ η Βόρεια Ευρώπη αντιμετώπισε πτώση 5%, κλείνοντας στα 56 δισ. ευρώ.

Κατά την περυσινή χρονιά, οι ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρονικού εμπορίου αντιμετώπισαν υψηλό πληθωρισμό, κατά μέσο όρο 6,1%, που αντιπροσωπεύει μείωση από 8,5% το 2022. Παρά το χαμηλότερο ποσοστό, ο πληθωρισμός εξακολουθούσε να προκαλεί πραγματική μείωση του κύκλου εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου, με προσαρμογή -3% για τον πληθωρισμό, μετά από προσαρμογή -6% το προηγούμενο έτος. Η Ανατολική και Νότια Ευρώπη ήταν οι μόνες περιοχές που παρουσίασαν ανάπτυξη προσαρμοσμένη στον πληθωρισμό, με την Ανατολική Ευρώπη να σημειώνει ισχυρή ανάπτυξη 9,0% και τη Νότια Ευρώπη να σημειώνει ανάπτυξη 2,6%. Για το 2024, με προβλεπόμενο πιο τυπικό ρυθμό πληθωρισμού 2,7%, το ευρωπαϊκό ηλεκτρονικό εμπόριο αναμένεται να αυξηθεί κατά 5%.

Η διείσδυση του διαδικτύου στην Ευρώπη αυξήθηκε το 2023 σε 92% από 90% το προηγούμενο έτος, αντανακλώντας μια σταθερή αύξηση της προσβασιμότητας, καθώς περισσότερα άτομα σε διαφορετικά δημογραφικά στοιχεία αποκτούν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Για το 2024, το ποσοστό διείσδυσης αναμένεται να φτάσει το 93%, προσεγγίζοντας την πλήρη κάλυψη του πληθυσμού ηλικίας 16-74 ετών.

Ποσοστό 71% του ευρωπαϊκού πληθυσμού ηλικίας 16-74 ετών πραγματοποίησε το 2023 αγορές μέσω διαδικτύου, σημειώνοντας μέτρια αύξηση από το 69% το 2022. Η πρόβλεψη για το 2024 υποδηλώνει περαιτέρω μικρή αύξηση στο 72%. Η Βόρεια Ευρώπη εξακολουθεί να ηγείται στη διείσδυση των ηλεκτρονικών αγοραστών με 83%, ακολουθούμενη από τη Δυτική Ευρώπη με 82%. Η Κεντρική Ευρώπη έχει ποσοστό διείσδυσης 70%, ενώ η Νότια και Ανατολική Ευρώπη υστερούν στο 59% και 53% αντίστοιχα, υπογραμμίζοντας σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης. Η υψηλότερη διείσδυση e-shopper στην Ευρώπη βρίσκεται στην Ολλανδία με 92% και στη Νορβηγία με 91%. Αντίθετα, η διείσδυση παραμένει κάτω από το 50% σε αρκετές χώρες, γεγονός που υποδηλώνει περιθώρια σημαντικής ανάπτυξης. Οι χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά είναι η Μολδαβία (26%), το Μαυροβούνιο (29%), η Αλβανία (33%), η Βοσνία-Ερζεγοβίνη (35%), η Βόρεια Μακεδονία (44%) και η Βουλγαρία (45%).