PLUS
Πολλές άγνωστες ιστορίες της πολιτικής και όχι μόνον ζωής του Ανδρέα Παπανδρέου αποτυπώνονται στο βιβλίο του διπλωμάτη Μόντιγκλ Στερνς «Gifted Greek: The Enigma of Andreas Papandreou» (Χαρισματικός Ελληνας: Το Αίνιγμα του Ανδρέα Παπανδρέου), το οποίο εκδόθηκε στα αγγλικά με τη φροντίδα της Τόνι Στερνς και θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εστία.
Το βιβλίο όμως δεν εστιάζει το ενδιαφέρον του μόνον στην θυελλώδη και πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής προσωπική ζωή του Ανδρέα. Είναι κυρίως μια μελέτη χαρακτήρα για τον εμβληματικό ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ.
Μέσα από τις σελίδες του ο Στερνς ξεδιπλώνει την προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου, του πρωθυπουργού της «Αλλαγής» από τα μαθητικά του χρόνια στο Κολλέγιο Αθηνών τη δεκαετία του ’30 έως την εποχή της Εκάλης της δεκαετίας του ’90.
Για παράδειγμα η πληροφορία πως το 1934 ο 15χρονος τότε Ανδρέας καλούσε σε μαρξιστική επανάσταση με άρθρο του στο δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Ξεκίνημα», που εξέδωσε μαζί με συμμαθητές του στο Κολλέγιο Αθηνών, είναι μια από τις άγνωστες πτυχές της ζωής του ηγέτη της Αλλαγής. Το τεύχος κατασχέθηκε προκαλώντας σκάνδαλο που αποκάλυψαν οι εφημερίδες της εποχής «Εστία» και «Βραδυνή». Δέκα χρόνια μετά, ο 25άρης Ανδρέας έδειχνε να αδιαφορούσε για την πολιτική και τον μαρξισμό και ήταν δοσμένος ολότελα στα μαθηματικά προσπαθώντας να συμβιβάσει την οικονομική θεωρία με την πράξη.
Το ζεύγος Στερνς ταξίδεψε για πρώτη στην Ελλάδα στο τέλος του 1958, όταν ο Μόντι τοποθετήθηκε στην αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα. Ο Ανδρέας και η σύζυγός του Μαργαρίτα ήλθαν το καλοκαίρι του 1959 οταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έλαβε ετήσια πανεπιστημιακή άδεια από το Μπέρκλεϊ για να μελετήσει την ελληνική οικονομία, έπειτα από πρόσκληση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Τα δύο ζευγάρια γνωρίστηκαν στο σπίτι του Γιάννη Μπούτου.
«Ο Ανδρέας σού έδινε την εντύπωση ότι ήσουν αυτός ακριβώς που ήθελε να γνωρίσει», γράφει ο Στερνς. Γινόταν αμέσως πολύ θερμός με όλους, αλλά δεν έκανε πραγματικούς φίλους, σε αντίθεση με τη Μαργαρίτα που ήταν συγκρατημένη στην αρχή μιας επαφής και πιο συνεπής στη σχέση σε βάθος χρόνου».
Τα ζεύγη Παπανδρέου και Στερνς ήταν γείτονες στην οδό Γκύζη στο Παλαιό Ψυχικό. Ο Στερνς θυμάται πως ο Ανδρέας απογοητεύτηκε γρήγορα από την ελληνική δημόσια διοίκηση. «Η Ελλάδα δεν είναι για μένα. Γιατί να θέλει κάποιος να κυβερνήσει μια τέτοια χώρα;», έλεγε στον φίλο του πια Μόντι, άσχετα αν ο Γέρος της Δημοκρατίας, Γεώργιος Παπανδρέου είχε καημό να επιστρέψει ο Ανδρέας μόνιμα στην Ελλάδα λέγοντας πως: «Η πολιτική είναι στο αίμα του γιου μου. Αυτό είναι το πεπρωμένο του».
«Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι έχει πολλούς πολιτικούς και λίγους οικονομολόγους», είπαν στα αγγλικά ένα βράδυ στο τραπέζι Ανδρέας και Μόντι, και έσκασαν στα γέλια. «Τι είναι τόσο αστείο;» ρώτησε ο Γέρος που παρακολουθούσε. «Τίποτα, λέμε κάτι αμετάφραστο». Τελικά, ο Γέρος νίκησε. Στο τέλος του 1962 το ζεύγος Παπανδρέου πήρε τη μεγάλη απόφαση της επιστροφής. Ο Μόντι και η Τόνι επέστρεψαν στην Ουάσιγκτον.
To καλοκαίρι του 1981 o Στερνς τοποθετήθηκε πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα. «Νόμιζα ότι ο Ανδρέας θα ξεκινούσε τις δηλώσεις του με μια επίθεση στις ΗΠΑ, αλλά αντιθέτως μπροστά σε αρκετούς δημοσιογράφους ακούμπησε το χέρι του στον ώμο μου. Δήλωσε ότι γνωριζόμαστε από παλιά και ότι οι σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ θα πάνε καλά». Όταν αποχώρησαν οι δημοσιογράφοι, οι δύο φίλοι κάθισαν στις δερμάτινες πολυθρόνες μπροστά από το πρωθυπουργικό γραφείο. «Πες μου, Μόντι, πριν από 20 χρόνια πίστευες ότι εγώ θα καθόμουν σήμερα σε αυτή την πολυθρόνα και εσύ στην απέναντι;».
Ο Στερνς γράφει ότι ο Ανδρέας εφάρμοσε μια καταστροφική οικονομική πολιτική χάρη στην οποία όμως βελτιώθηκε το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων. Συναντήθηκαν για τελευταία φορά το 1992 στην Εκάλη. Ο Ανδρέας αναφέρθηκε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη: «Μόντι, ο Μητσοτάκης δεν έχει αξίες, δεν έχει ιδεολογία». Στη συνέχεια, ζήτησε συγγνώμη που δεν μπορούσε να είναι μαζί τους η Δήμητρα Λιάνη, η οποία είχε ραντεβού με τον μασέρ και τον κομμωτή της. «Ο Ανδρέας δεν ήθελε να συστήνει την τρίτη του σύζυγο σε όσους είχαν γνωρίσει τη δεύτερη», σκέφτηκε ο Αμερικανός φίλος. Έπειτα από 30 χρόνια ήξερε να «διαβάζει» τον Ανδρέα καλύτερα από τον καθένα.
Αυτά και πολλά άλλα περιγράφονται στο βιβλίο του διπλωμάτη Μόντιγκλ Στερνς «Gifted Greek: The Enigma of Andreas Papandreou» (Χαρισματικός Ελληνας: Το Αίνιγμα του Ανδρέα Παπανδρέου) φωτίζοντας πολλές πτυχές της προσωπικότητας του Ανδρέα Παπανδρέου, του ανθρώπου που έμελλε να αλλάξει την πορεία της χώρας από το 1981 και μετά με τον αγώνα της Αλλαγής.
Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν επίσης να παρακολουθήσουν της διαδικτυακή εκδήλωση της παρουσίασης του Βιβλίου στις 30 Ιουνίου στις 11,30 το πρωί μέσω του συνδέσμου https://mms.dacorbacon.org
