PLUS
Όσο πλησιάζει ο χειμώνας, τόσο πιο έντονο θα γίνεται το πρόβλημα της επάρκειας ενέργειας στη χώρα μας και κατ’ επέκτασιν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, απόρροια του πολέμου στην Ουκρανία, που βαδίζει στον όγδοο μήνα και έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα συνολικά στην παγκόσμια οικονομία.
Του Σταύρου Ζαγκανά
Το πλήρες αδιέξοδο της Ευρώπης έδειξε περίτρανα η πρόσφατη Σύνοδος των υπουργών Ενέργειας!
Η Κομισιόν, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια χωρίς προηγούμενο ενεργειακή κρίση και, όπως έδειξε η πρόσφατη Σύνοδος των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, δεν υπάρχει διέξοδος για μια συνολική στρατηγική που θα δείξει ότι υπάρχει φως στην άκρη στο τούνελ. Απλώς προσπαθεί να προετοιμαστεί για αυτή, σε μια κίνηση να περιορίσει όσο μπορεί και όσο γίνεται τις επιπτώσεις.
Ανασφάλεια
Το μεγάλο πρόβλημα, βέβαια, επικεντρώνεται στην οικιακή κατανάλωση, καθώς οι πολίτες κυρίως της ΕΕ έρχονται αντιμέτωποι με μια χωρίς προηγούμενο αβεβαιότητα και ανασφάλεια ως προς το πόσο μεγάλοι θα είναι οι λογαριασμοί ενέργειας που θα πληρώσουν τον χειμώνα. Πολλοί καταναλωτές ήδη περιορίζουν όσο μπορούν την κατανάλωση στα περισσότερο απαραίτητα, ενώ σκέφτονται ακόμα και τη συσσώρευση ενός καταναλωτικού χρέους αντί να σπαταλήσουν τη διαθέσιμη ρευστότητά τους για παν ενδεχόμενο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η διαπραγμάτευση για την ενέργεια κατέληξε, πέραν όλων των άλλων, και σε δεσμευτικές αποφάσεις για οριζόντια μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και παρά τις διαφορετικές ενεργειακές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα.
Περιορισμοί
Ούτε βέβαια είναι τυχαίο ότι στις 19 Σεπτεμβρίου δόθηκε στη δημοσιότητα το σχέδιο για ένα νέο εργαλείο αντιμετώπισης των έκτακτων αναγκών, όπως η ενεργειακή κρίση που αντιμετωπίζουμε, με σαφείς ευρωπαϊκούς κανόνες για την εξασφάλιση στρατηγικών αποθεμάτων, την αποφυγή του ενδεχομένου οι χώρες να επιβάλουν περιορισμούς στις εξαγωγές και τη διατήρηση της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών ακόμη και σε περίοδο κρίσης.
Και αυτό διότι η ΕΕ σκέφτηκε -σωστά- ότι μία διαφορετική αντιμετώπιση της κατάστασης θα είναι καταστροφική για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας, αφού μια υποχώρηση της κατανάλωσης αγαθών σε συνδυασμό με έναν περιορισμό -που ήδη το βλέπουμε πολύ έντονα- της παραγωγής σε κρίσιμους κλάδους είναι «ασφαλής» οδηγός για μία ακόμη ύφεση, που θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε υποχώρηση της απασχόλησης και άνοδο της ανεργίας σε όλες της χώρες της Ευρώπης.
Όλα δείχνουν ότι όσο πλησιάζουμε στον χειμώνα τόσο περισσότερο θα βλέπουμε την ενεργειακή κρίση να μετασχηματίζεται σε μια υφεσιακή δυναμική στην οικονομία.
Εναλλακτικές
Και αυτό γιατί, παρότι τόσο σε επίπεδο κρατών-μελών αλλά και συνολικά ΕΕ φαίνεται να έχει γίνει συστηματική προσπάθεια ως προς τη δημιουργία επαρκών αποθεμάτων φυσικού αερίου όσο και ως προς την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, κυρίως μέσα από την αύξηση της παραγωγής των πυρηνικών και των εργοστασίων που χρησιμοποιούν γαιάνθρακα, εντούτοις οι τιμές, ιδίως του φυσικού αερίου, παραμένουν πολύ υψηλές για αρκετές βιομηχανίες.
Ας μην ξεχνάμε ότι το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται όχι μόνο για την παραγωγή ενέργειας αλλά και απευθείας σε μια σειρά από κλάδους: από την παραγωγή λιπασμάτων -το φυσικό αέριο είναι απαραίτητο για την παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων- έως όλες τις βιομηχανίες που χρησιμοποιούν κλιβάνους ή χρειάζονται υψηλές θερμοκρασίες, από την υαλουργία και τη μεταλλουργία έως τη βιομηχανία παραγωγής χαρτιού και τη βιομηχανία τροφίμων.
Πολλές τέτοιες επιχειρήσεις στην Ευρώπη έχουν ήδη αναγκαστεί να μειώσουν την παραγωγή τους, να κλείσουν γραμμές παραγωγής ή και ολόκληρες μονάδες και να θέσουν το προσωπικό τους σε αναστολή εργασίας, ακριβώς γιατί είναι αδύνατο να απορροφήσουν τις ιδιαίτερα αυξημένες τιμές του φυσικού αερίου σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος. Μόνο που μια τέτοια μείωση της παραγωγής έχει αντίκτυπο συνολικά στην οικονομία.
Προτεραιότητες
Σε αυτό το φόντο, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να συνδυάσει διαφορετικές προτεραιότητες, χωρίς μέχρι τώρα να μπορέσει να τις συνδυάσει. Θέλει να μειώσει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας και ιδίως φυσικού αερίου, ώστε ιδίως η Γερμανία να μην κινδυνεύει με μεγάλες ελλείψεις, αλλά δεν θέλει αυτό να γίνει με όρους «αυτοματισμού της αγοράς», δηλαδή τη μείωση της κατανάλωσης εξαιτίας μεγάλης αύξησης των τιμών.
Θέλει να μη μεταφερθεί το κόστος της ενεργειακής κρίσης στα νοικοκυριά και στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αλλά δεν θέλει να μετασχηματίσει ριζικά το σύστημα αγορών ενέργειας στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να μην έχει μπορέσει να προτείνει έναν μηχανισμό αποσύνδεσης της τιμής του ηλεκτρικού από την τιμή του φυσικού αερίου.
Θέλει να υπάρξουν επιδοτήσεις των ευάλωτων κοινωνικών κατηγοριών, για λόγους κοινωνική συνοχής, αλλά δεν θέλει να υπάρξει μεγάλη επιβάρυνση των προϋπολογισμών και ταυτόχρονα θεωρεί ότι έως έναν βαθμό οι υψηλότερες τιμές είναι τρόπος να περιοριστεί η κατανάλωση.
Θέλει να κατοχυρώσει μορφές «υποχρεωτικής» αλληλεγγύης, κυρίως με το να μην επιτρέψει σε χώρες να κάνουν «μονομερείς» επιλογές, αλλά να τις υποχρεώσει να διαθέτουν προϊόντα και ενέργεια στην ενιαία αγορά, αλλά δεν γίνεται καμία συζήτηση για διεύρυνση της ευρωπαϊκής δαπάνης.
Την ίδια στιγμή, οι καταναλωτές εξακολουθούν να μην έχουν μια σαφή εικόνα της κλίμακας και της μορφής της επιδότησης που θα λάβουν, αλλά και του είδους των «υποχρεωτικών» μειώσεων κατανάλωσης που θα κληθούν να κάνουν, την ώρα που ούτως ή άλλως ο αυξημένος πληθωρισμός στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ροκανίζει το διαθέσιμο εισόδημα.
Κοινωνικές εκρήξεις
Σε αυτό το φόντο, η προσπάθεια να διαμορφωθεί η αίσθηση ότι «είμαστε σε κρίση» ή «είμαστε σε πόλεμο» που ολοένα και συχνότερα εναλλάσσονται με τις απαραίτητες κατευναστικές δηλώσεις, αρχίζει να μοιάζει λιγότερο σε «ρεαλισμό» και περισσότερο σε προσπάθεια να αποτραπεί το ενδεχόμενο η ενεργειακή κρίση να πυροδοτήσει κοινωνικές εκρήξεις.
Όσο για η χώρα μας; Όπως έχουν τονίσει με ένα στόμα οι αρμόδιοι υπουργοί, η Ελλάδα δεν διατρέχει ενεργειακό κίνδυνο, καθώς έχει έγκαιρα προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει όλα τα σενάρια, όπως τη διακοπή ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία αλλά και τις κυβερνο-επιθέσεις.
Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Bloomberg Economics: Κραχ α λα 2009 απειλεί την Ευρώπη
Επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας: Φορολογήστε τους πλούσιους
