PLUS
12 χιλιετίες ιστορίας μετρά ένας από τους παλαιότερους οικισμούς του πλανήτη με αδιάλειπτη ανθρώπινη παρουσία στο διάβα των αιώνων, το Χασάνκεϊφ στη νοτιοανατολική Τουρκία, αλλά οι Αρχές είναι αποφασισμένες να προχωρήσουν στην κατασκευή ενός φράγματος που θα εξαφανίσει από το χάρτη την πανάρχαια αυτή πόλη.
Οι εργασίες για την κατασκευή του αμφιλεγόμενου φράγματος Ilisu -τέταρτου μεγαλύτερου της Τουρκίας- και του υδροηλεκτρικού σταθμού που θα τροφοδοτείται απ’ αυτό ξεκίνησαν το 2006, ενώ πέρυσι στήθηκε ολόκληρη επιχείρηση για τη μεταφορά ενός μικρού ισλαμικού μοναστηριού του 12ου αιώνα σε απόσταση δυόμισι χιλιομέτρων, ώστε να διασωθεί, όταν πλημμυρίσει το υπαίθριο αυτό ζωντανό μουσείο της επαρχίας Μπατμάν.
Ο ξεριζωμός των κατοίκων
Γύρω από το χτισμένο στις όχθες του ποταμού Τίγρη Χασάνκεϊφ υπάρχουν περίπου 6.000 σπήλαια – ασκηταριά και κατάλοιπα χώρων χριστιανικής και μουσουλμανικής λατρείας καθώς και βυζαντινών κάστρων.
Aλλά ο χρόνος μετρά πλέον αντίστροφα γι’ αυτό το στολίδι της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς, καθώς η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει δώσει προθεσμία στους κατοίκους να εκκενώσουν τα σπίτια τους μέχρι τις 8 Οκτωβρίου. Όλες οι προσπάθειες των κατοίκων, οι εκκλήσεις των ιστορικών, μια προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απέβησαν άκαρπες. Οι Αρχές κώφευσαν και στις προειδοποιήσεις ακτιβιστών ότι πέραν όλων των άλλων θα υποστεί τεράστιο πλήγμα και το φυσικό περιβάλλον και η βιοποικιλότητα της περιοχής, καθώς απειλούνται πολλά ευάλωτα είδη από την ανέγερση του φράγματος.
Τα πρώτα σχέδια για την κατασκευή του φράγματος έγιναν την δεκαετία του 1950, αλλά οι νομικές μάχες στις δεκαετίες που ακολούθησαν ανέβαλαν μέχρι το 2006 την έναρξη των εργασιών. Όταν ολοκληρωθεί η ανέγερσή του, το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο θα παράγει ετησίως 4.200 γιγαβάτ συμβάλλοντας σημαντικά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Τουρκίας, αλλά με τι τίμημα… 199 οικισμοί στην περιοχή θα πλημμυρίσουν, μαζί με τις χιλιάδες σπηλιές, που έσκαψαν ανθρώπινα χέρια και εκατοντάδες αρχαιολογικούς χώρους και χώρους λατρείας, ενώ υπολογίζεται ότι περίπου 80.000 άνθρωποι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
«Υδάτινος κόσμος» ένα από τα στολίδια της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομίας
Ένας απ’ αυτούς είναι και ο Ριντβάν Αϊχάν, μέλος της Πρωτοβουλίας για τη Διάσωση του Χασάνκεϊφ, που πασχίζει εδώ και 13 χρόνια να πείσει την κυβέρνηση της Τουρκίας να ματαιώσει την κατασκευή του φράγματος.
Περιδιαβαίνοντας στη γύρω περιοχή με μια βαθιά μελαγχολία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του στέκεται σ’ ένα σπήλαιο μ’ έναν σταυρό χαραγμένο στην είσοδό του -ένα αρχαίο ναϋδριο. «Δεν είναι μόνον η δική μας ιστορία, αλλά η ιστορία της ανθρωπότητας», λέει. «Ζητήσαμε να ανακηρυχθεί η περιοχή υπαίθριο μουσείο, αλλά δεν το δέχτηκε η κυβέρνηση. Αν σκάψει κανείς εδώ θα βρει χνάρια διάφορων πολιτισμών σε διάφορα στρώματα». Κάτω από το ναϋδριο βρίσκεται ένας τύμβος, όπου βρέθηκαν ανθρώπινα οστά. «Ούτε τους νεκρούς δεν σέβεται η κυβέρνηση. Είναι βάρβαροι», λέει ο Αϊχάν.
Όλοι οι πολιτισμοί που κυριάρχησαν στην περιοχή αυτοί, από τους Ασσύριους και τους Βυζαντινούς, μέχρι τους Άραβες και τους Οθωμανούς Τούρκους άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στο Χασάνκεϊφ, αλλά οι πανάρχαιοι οικισμοί του ανάγονται στο μακρινό παρελθόν, λέει ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστήμιου της Κεντρικής Φλόριντα, Χακάν Οζόγλου. «Έχουμε αναφορές για το Κίφας [το αρχαίο όνομα του Χασάνκεϊφ] σε πολλά αρχαία κείμενα γραμμένα σε διάφορες γλώσσες από την ασσυριακή και την αρμενική μέχρι την κουρδική και την αραβική», επισημαίνει. Αλλά οι ιθύνοντες στην Τουρκία κωφεύουν. Έχτισαν μάλιστα νέα σπίτια που θα φιλοξενήσουν 700 νοικοκυριά σε απόσταση τριών χιλιομέτρων στο «Νέο Χασάνκεϊφ».
Άποψη της Άνω Πόλης του Χασάνκεϊφ με μουσουλμανικούς τάφους / Φωτογραφία αρχείου: Wikipedia
Tο Χασάνκεϊφ μετρά ιστορία 12.000 χρόνων / Φωτογραφία αρχείου: Wikipedia
Με την καρδιά σφιγμένη οι κάτοικοι του Χασάνκεϊφ περιμένουν τώρα να ανοίξουν οι πύλες του φράγματος και τα νερά του ποταμού να σκεπάσουν σιγά-σιγά τις προγονικές τους εστίες. Δεν θα σταματήσουν, όμως, να υψώνουν τις φωνές τους, όπως λένε, και να μιλούν για την ιστορία του οικισμού, ακόμη κι όταν απαγορευτεί η είσοδος στην πόλη τους τον Οκτώβριο. «Αν δεν το κάνουμε», λέει ο Ριντβάν Αϊχάν, «τότε θα έρχονται τα παιδιά μας όταν πεθάνουμε και θα φτύνουν στους τάφους μας, λέγοντας “γιατί δεν σώσατε το Χασάνκεϊφ;”»
