PLUS
Ο χρόνος σταμάτησε λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Τρίτης στα Τέμπη. Εκεί που γράφτηκε μία από τις πιο μαύρες σελίδες στην Ιστορία της Ελλάδας. Σε εκείνη την περιοχή που όλοι μιλούσαμε κάποτε για τις ομορφιές της, αλλά έχει μετατραπεί, πλέον, σε κοιλάδα των νεκρών. Λες και μια κατάρα έχει πέσει βαριά και ανά 10ετία χάνονται αθώες ψυχές.
Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΕΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ανείπωτος πόνος για τις 57 ψυχές που χάθηκαν μέσα σε μια στιγμή και βύθισαν τη χώρα μας στο πένθος και τις οικογένειες των θυμάτων να βιώνουν έναν απίστευτο εφιάλτη!
Οι καρδιές πάγωσαν στις 23:24 της 28ης Οκτωβρίου όταν ακούστηκε η πρώτη είδηση για μετωπική σύγκρουση δύο τρένων, ενώ επιβατικού, του IC62, που κατευθυνόταν από τη Λάρισα προς τη Θεσσαλονίκη και ενός εμπορικού που κινούνταν στην αντίθετη κατεύθυνση.
Έξω από τον Ευαγγελισμό, στις 23:21, οι δύο αμαξοστοιχίες έπεσαν η μία πάνω στην άλλη. Ο Χάρος έστησε χορό και άρχισε να θερίζει ψυχές. Οι εργαζόμενοι στο εμπορικό τρένο, αλλά και 10άδες από τους περίπου 350 επιβάτες του Intercity έφυγαν από τη ζωή. Σύμφωνα με την επίσημη καταμέτρηση, 57 άνθρωποι άφησαν την τελευταία πνοή τους στη μεγαλύτερη σιδηροδρομική τραγωδία που έχει συμβεί στη χώρα. Οι 52 εξ αυτών είχαν ταυτοποιηθεί έως την Παρασκευή το βράδυ. Για τους υπόλοιπους γίνονται προσπάθειες μέσω DNA και προσωπικών αντικειμένων.
Αναζήτηση
Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος υλοποιήθηκε με τον πλέον μακάβριο τρόπο. Οι οικογένειες που αναζητούν τα παιδιά τους, τα αδέλφια τους, τους συγγενείς τους βιώνουν τον απόλυτο εφιάλτη. Από εδώ και πέρα τίποτα δεν θα είναι ίδιο και στη δική τους ζωή.
Η πρώτη αγωνία μετατράπηκε σε πόνο, ο οποίος εκφραζόταν άλλοτε με κλάμα, με κραυγές, με το αιώνιο «γιατί, Θεέ μου», και κάποιες στιγμές έβγαινε στο βλέμμα, που χανόταν στο πουθενά. Όλα τα μάτια, όμως, βουρκωμένα παρακολουθούσαν τη μία πληροφορία μετά την άλλη.
Το τρένο του θανάτου θα έπαιρνε στον άλλο κόσμο περισσότερες ψυχές, αν κάποιοι επιβάτες δεν έπεφταν με αυτοθυσία μέσα στις λαμαρίνες που έμοιαζαν με το δρεπάνι του Χάρου και μέσα στις φλόγες που παρέπεμπαν στην κόλαση. Κάποια νέα παιδιά κατάφεραν και απεγκλώβισαν στις πρώτες στιγμές της σύγκρουσης 10άδες επιβάτες. Τους έσωσαν. Αλλά ακόμα κι αυτοί οι ήρωες, όμως, ξεχείλιζαν από θλίψη. Δεν μπορούσαν να αποδεχθούν ότι δεν πρόλαβαν να σώσουν περισσότερους επιβάτες της μοιραίας αμαξοστοιχίας.
Όσοι βρέθηκαν στα πρώτα τρία βαγόνια είτε έσβησαν πρόωρα είτε τραυματίστηκαν. Μετά τη σύγκρουση με την ιλιγγιώδη ταχύτητα, άλλωστε, προκλήθηκε έκρηξη και το επιβατικό τρένο πήρε φωτιά, η οποία επεκτάθηκε και μετέτρεψε τα διαλυμένα βαγόνια σε φούρνους, καθώς η θερμοκρασία εκτιμάται ότι έφθασε και ξεπέρασε τους 1.300 βαθμούς.
Τα χαμόγελα Τσίπρα, η παραίτηση Καραμανλή
Οι εικόνες σόκαραν όλη την Ελλάδα. Κάθε λεπτό που περνούσε η αγωνία μεγάλωνε. Όλοι, βέβαια, ήλπιζαν σε ένα θαύμα. Σαν κι αυτά που είδαμε στην Τουρκία, όπου σώθηκαν άνθρωποι με περισσότερες από 100 ώρες στα συντρίμμια που προκάλεσε ο φονικός σεισμός. Αλλά δυστυχώς, στα Τέμπη, ο Χάρος δεν είχε μόνο τις λαμαρίνες στο οπλοστάσιό του. Είχε και τις φλόγες.
Ο απολογισμός τραγικός. Ολόκληρη η χώρα στο πένθος και ας έγινε ο Αλέξης Τσίπρας παράδειγμα προς αποφυγή όταν πήγε στο Νοσοκομείο της Λάρισας για να δώσει αίμα, αλλά βρέθηκε να χαμογελάει λες και παρακολουθούσε θεατρική παράσταση.
Ο υπουργός Μεταφορών και Υποδομών, Κώστας Καραμανλής, συνόδεψε τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στον τόπο του πολύνεκρου δυστυχήματος. Δάκρυσε και ανέλαβε την πολιτική ευθύνη. Γι’ αυτό υπέβαλε την παραίτησή του. Παράλληλα συνελήφθη ο σταθμάρχης βάρδιας στη Λάρισα, που παρέλειψε να γυρίσει το κλειδί και έστειλε το Intercity στη γραμμή καθόδου, με συνέπεια τη φονική σύγκρουση.
Το «ανθρώπινο λάθος», στο οποίο αναφέρθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά το διάγγελμά του αμέσως μετά την επιστροφή του στο Μέγαρο Μαξίμου. Αναφορά που προκάλεσε την αντίδραση απ’ όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η σύγχρονη Ελλάδα, σε επίπεδο ηγεσίας, δεν ενώνεται ούτε και στις τραγωδίες.
Αναζήτηση κι άλλων υπευθύνων
«Δεν μπορεί να φταίει μόνο ο σταθμάρχης», άρχισαν οι πρώτες ενστάσεις. Συνοδεύτηκαν από αποκαλύψεις για τις επισημάνσεις των συνδικαλιστών που είχαν προαναγγείλει την τραγωδία. Μόνο την ημερομηνία αγνοούσαν.
Η επιχειρηματολογία τους αφορούσε στο ελλιπές προσωπικό, αλλά και στο ξεχασμένο σύστημα ασφαλείας που ακριβοπληρώθηκε στην προετοιμασία της χώρας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, αλλά έμεινε στα συρτάρια. Ακόμα και η περιορισμένη εφαρμογή της τηλεδιοίκησης αναφέρθηκε. Όπως και τα προβληματικά τρένα που αγοράστηκαν από την Ελβετία.
Όλοι συμφώνησαν ότι στα Τέμπη ολοκληρώθηκε το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος. Με τις οικογένειες των 10άδων αθώων θυμάτων να ζητούν απαντήσεις. Να απαιτούν δικαιοσύνη και σεβασμό στη μνήμη τους. Όχι με την ανάληψη των εξόδων για τις κηδείες. Αλλά με την απόδοση ευθυνών. Έστω και αν επί της ουσίας δεν υπάρχει Επιτροπή Διερεύνησης Συμβάντων στους ελληνικούς σιδηροδρόμους. Εντάξει, ψηφίστηκε πριν από έναν μήνα η σύσταση Οργανισμού, αλλά στο διάγγελμά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε τη σύσταση Ανεξάρτητης Διακομματικής Επιτροπής που θα διερευνήσει άμεσα τα αίτια του δυστυχήματος.
Πέρα από την κυβέρνηση, έρευνα διέταξε και ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος. Με σαφή εντολή να φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο. Να μην εξαντληθεί η έρευνα στον σταθμάρχη, ο οποίος αναμφίβολα έκανε λάθος, όπως παραδέχθηκε. Αλλά κι αυτός δεν βρέθηκε στο πόστο επειδή είδε φως και μπήκε. Κάποιος του έδωσε τη δυνατότητα της ολιγόμηνης εκπαίδευσης και της ανάθεσης τόσο σοβαρών αρμοδιοτήτων στον σιδηροδρομικό κόμβο της χώρας. Η Στέλλα Μπίζιου αρνήθηκε όσα διακινήθηκαν περί εμπλοκής της στον διορισμό και στη μετάθεση του σταθμάρχη από την Καλαμπάκα στη Λάρισα και απείλησε με προσφυγή στη Δικαιοσύνη.
Όλα αυτά, όμως, πρέπει να απαντηθούν. Μόνο τότε θα έχει νόημα το «ποτέ ξανά» που χρησιμοποίησε και ο πρωθυπουργός.
Οι προαναγγελίες της τραγωδίας
Από τον περασμένο Φεβρουάριο, του 2022, για να μην μπερδευόμαστε, η «Εφημερίδα των Συντακτών» έκανε λόγο στο πρωτοσέλιδό της για «Τρένα Υψηλού Κινδύνου», ενώ στις 22 Απριλίου κατήγγειλε τη «Σύμβαση Σκάνδαλο με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ». Αυτό το γαϊτανάκι των εταιρειών, του ΟΣΕ, της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, της Hellenic Train μοιάζει με μία προσπάθεια να μπερδεύονται όσοι επιχειρούν να επιρρίψουν ευθύνες για τις καθυστερήσεις στην υπογραφή των συμβάσεων, για την απουσία σοβαρών μέτρων ασφαλείας, για τις αγκυλώσεις του συστήματος.
Η τραγωδία των Τεμπών καταγράφηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2023. Θα μπορούσε, όμως, να συμβεί το μοιραίο σε οποιαδήποτε άλλη ημερομηνία. Το είχε προαναγγείλει στις 27 Απριλίου της περασμένης χρονιάς ο ηλεκτρολόγος μηχανικός Χρήστος Κατσιούλης στην επιστολή παραίτησής του από την προεδρία της Επιτροπής, η οποία είχε αναλάβει να υλοποιήσει τα συστήματα τηλεδιοίκησης και φωτοσήμανσης στο σιδηροδρομικό δίκτυο. Συστήματα που έπρεπε να λειτουργούν από το 2004 και θα διόρθωναν το λάθος κάθε σταθμάρχη ή οποιουδήποτε μηχανοδηγού.
Το Κέντρο Τηλεδιοίκησης Σιδηροδρομικού Δικτύου Βορείου Ελλάδας ετοιμαζόταν να εγκαινιάσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης την επομένη του τραγικού δυστυχήματος. Φυσικά, η εκδήλωση ματαιώθηκε, αλλά η ουσία είναι πως φτάσαμε στο 2023 για να αρχίσουμε να μιλάμε για τα αυτονόητα, που ίσως απέτρεπαν την τραγωδία των Τεμπών.
«Όσο δεν παίρνονται μέτρα προστασίας στους εργασιακούς χώρους και για την ασφαλή λειτουργία και κυκλοφορία των τρένων, τα ατυχήματα δεν θα έχουν τελειωμό», προειδοποιούσε στις 7 Φεβρουαρίου 2023, ούτε μήνα πίσω, η Δημοκρατική Ενωτική Συνδικαλιστική Κίνηση Σιδηροδρομικών και υπογράμμιζε ότι «δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται, για να τους δούμε να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα κάνοντας διαπιστώσεις».
Ο αντίλογος
Η τελευταία φράση, όμως, δίνει και το επιχείρημα σε όσους εξακολουθούν να αποδίδουν την τραγωδία στον ανθρώπινο παράγοντα. Αφενός στο λάθος του σταθμάρχη, αφετέρου στην αδυναμία των μηχανοδηγών να αντιληφθούν ότι είχαν μπει στη γραμμή καθόδου, στην οποία ήδη κινούνταν και το εμπορικό τρένο.
Δεν στεκόμαστε στον ψίθυρο ότι «οι πρώτοι που δεν θέλουν την τηλεδιοίκηση είναι οι σταθμάρχες και οι κλειδούχοι», αλλά ούτε και στο επιχείρημα πως «αφού θεωρούσαν ότι πήγαιναν σε αποστολή αυτοκτονίας, γιατί δεν μπλόκαραν τα δρομολόγια». Περισσότερο ενδιαφέρον έχουν δύο άλλες λεπτομέρειες. Η πρώτη αφορά το ταξίδι που έκαναν τον περασμένο Σεπτέμβριο με το Intercity όλα τα ανώτατα διοικητικά στελέχη του ΟΣΕ, της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αλλά και της Hellenic Train. Ταξίδεψαν οικογενειακώς με το τρένο στη Θεσσαλονίκη για τη Διεθνή Έκθεση. Κάτι ανάλογο συνέβη και στις αρχές του χρόνου, όταν έκαναν το ίδιο δρομολόγιο για να κόψουν την πρωτοχρονιάτικη πίτα στη Βόρεια Ελλάδα.
«Αν είχαμε την παραμικρή αμφιβολία για την ασφάλεια των τρένων, θα βάζαμε μέσα τις οικογένειές μας;» ήταν ο αντίλογος-απορία.
Οι ψυχές ζητούν δικαίωση
Σε μία χώρα που έχει συνηθίσει να σκοτώνει τα παιδιά της, τούτη τη στιγμή σημασία έχει η απόδοση ευθυνών σε όποιον κι αν αναλογούν αυτές. Οι 57 ψυχές που χάθηκαν απαιτούν δικαίωση. Οι οικογένειές τους χρειάζονται απαντήσεις. Όχι, ο πόνος τους δεν θα μειωθεί. Οι πληγές τους δεν θα κλείσουν. Αλλά θα ξέρουν ότι τα παιδιά τους, τα αδέρφια τους, οι συγγενείς τους δεν έφυγαν επειδή έτσι συνέβη. Κάποια στιγμή πρέπει να δούμε και σε αυτή τη χώρα την αλήθεια κατάματα. Να βγάλουμε τα προσωπικά, τα κομματικά, αλλά και κάθε άλλου είδους γυαλιά και να αντιμετωπίσουμε την ωμή πραγματικότητα. Αυτή που πάγωσε κάθε σπιτικό σε όλη την Ελλάδα. Αυτή που έκανε πολλά διεθνή ΜΜΕ να μιλήσουν για «προβλέψιμη τραγωδία». Το χρωστάμε όλοι μας στη Χρύσα, τη Θώμη, την Αναστασία, την Αθηνά, την Ελισάβετ, στον Δημήτρη, τον Κυπριανό, τον Γιώργο, τον Σωτήρη, τον Τάσο και στα υπόλοιπα θύματα της κρατικής ανεπάρκειας, που βαρύνεται και για το όποιο ανθρώπινο σφάλμα.
Ποτέ ξανά τέτοιο έγκλημα. Ποτέ ξανά τέτοια τραγωδία. Ποτέ ξανά αθώα θύματα στον βωμό του κομματικού κράτους ανεξαρτήτως αποχρώσεως. Ποτέ ξανά.
