PLUS
Ο Τζόν Συτιλίδης, από τους σημαντικότερους αναλυτές στον κόσμο μιλά στην «Μ» για τις γεωστρατηγικές εξελίξεις στη Μεσόγειο και τη θέση της πατρίδας μας
Συνέντευξη στον ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗ
Ο Τζον Συτιλίδης, από τους σημαντικότερους αναλυτές στον κόσμο, μιλά στην «Μ» για τις γεωστρατηγικές εξελίξεις
στη Μεσόγειο και τη θέση της πατρίδας μας
Μία παγκόσμια αποκλειστικότητα φιλοξένησε η «ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ» την Κυριακή (10/10). Μια συνέντευξη του Τζον Συτιλίδη, ο οποίος είναι ειδικός στις κυβερνητικές υποθέσεις και γεωπολιτικός αναλυτής στην Ουάσιγκτον, με 35 χρόνια εξειδικευμένης ανάλυσης και εμπειρίας στο να ενημερώνει τους επενδυτές, το εταιρικό και το κυβερνητικό κοινό σχετικά με τις τάσεις γεωπολιτικού κινδύνου των ΗΠΑ και του κόσμου, τις διεθνείς εκτιμήσεις απειλών και τις στρατηγικές γεωπολιτικής νοημοσύνης.
Μας αναλύει όλο το παγκόσμιο γεωπολιτικό γίγνεσθαι και τον ρόλο της Ελλάδας ανάμεσα σε ΗΠΑ, Ευρώπη και σε σχέση με την Τουρκία. Ο κ. Συτιλίδης δημιούργησε και διηύθυνε δύο σεβαστά ινστιτούτα διεθνών σχέσεων στην Ουάσιγκτον, πριν από τη συνεργασία του το 2006 με το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ένα από τα βασικά του έργα τα τελευταία 15 χρόνια είναι η ανάληψη της θέσης του περιφερειακού συντονιστή της Νότιας Ευρώπης στη ∆ιπλωματική Ακαδημία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στο Ινστιτούτο Εξωτερικών Υπηρεσιών, όπου παραδίδει διπλωματική εκπαίδευση παγκόσμιας κλάσης σε Αμερικανούς επαγγελματίες εξωτερικών υποθέσεων που βρίσκονται στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Κύπρο και τις Βρυξέλλες, ώστε να μπορούν να προωθήσουν την αμερικανική εξωτερική πολιτική και να διαπρέψουν στον παγκόσμιο στίβο. Ο κ. Συτιλίδης, με καταγωγή από την Αγία Κυριακή Καστοριάς, γεννημένος και μεγαλωμένος στη Νέα Υόρκη, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού ∆ιπλώματος στις ∆ιεθνείς Υποθέσεις, με ειδίκευση στη ∆ιεθνή Πολιτική Ασφάλειας, από τη Σχολή ∆ιεθνών και ∆ημοσίων Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
Τι κερδίζει η Ελλάδα από τις συναντήσεις που έκανε ο πρωθυπουργός όλες αυτές τις ημέρες στη Νέα Υόρκη;
Η Ελλάδα είναι ηγετική δύναμη ασφάλειας και οικονομίας στη Νότια Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, μια εμπορική και πολιτιστική γέφυρα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ προς τις περιοχές της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου και της Βόρειας Αφρικής, ενώ συνεισφέρει στις περιφερειακές και διεθνείς προσπάθειες για την εξασφάλιση της πολιτικής ελευθερίας, την οικονομική ευημερία και τη διαρκή ειρήνη παγκοσμίως. Είναι σημαντικό ότι ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης χρησιμοποίησε αυτή την ευκαιρία για να περιγράψει, για ένα διεθνές διπλωματικό κοινό υψηλού επιπέδου, μέσα στη Γενική Συνέλευση και για τα εκατομμύρια που βλέπουν σε όλο τον κόσμο, το όραμά του για τον συνεχή ηγετικό ρόλο της Ελλάδας και τι περιμένει η Αθήνα από τον διεθνή οργανισμό.
Αν είχατε συνάντηση με τον κ. Μητσοτάκη, τι θα τον συμβουλεύατε για τις επόμενες κινήσεις του για τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό;
Η Ουάσιγκτον βλέπει με επείγουσα ανάγκη τις εύφλεκτες εντάσεις στη στρατηγικά δυναμική περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ο Λευκός Οίκος, υπό τους πρόσφατους προέδρους -Κλίντον, Μπους, Ομπάμα, Τραμπ, τώρα Μπάιντεν-, εκτιμά ιδιαίτερα τις σχέσεις του με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, Ελλάδα, Τουρκία και με την Κύπρο. Η καταψήφιση από την Τουρκία της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το ∆ίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η εξασθένιση του ρόλου της ως ενεργειακού κόμβου και η υψηλού ρίσκου εμπλοκή της στη Λιβύη την καθιστούν ως περιφερειακή δύναμη εξαιρετικά πολύπλοκη και ολοένα και πιο επικίνδυνη. Αυτές οι προκλήσεις αφορούν και τις Βρυξέλλες, καθώς η ΕΕ δεν είναι σε θέση να σφυρηλατήσει μια συνεκτική περιφερειακή στρατηγική που να συγχωνεύει την οργή της Γαλλίας για τις ενεργειακές και λιβυκές πολιτικές της Τουρκίας με την επιθυμία της Γερμανίας να διατηρήσει υψηλού επιπέδου εμπορικές συναλλαγές και επενδύσεις με την Τουρκία, για να διασφαλίσει ότι ο πρόεδρος Ερντογάν δεν θα επιτρέψει σε άλλους πρόσφυγες και μετανάστες να μετακινηθούν με κατεύθυνση προς την Ευρώπη.
Η πρόληψη μιας ελληνοτουρκικής στρατιωτικής σύγκρουσης είναι επίσης ένας πρωταρχικός στόχος των ΗΠΑ. Μόλις ξεκινήσει μία στρατιωτική κλιμάκωση είναι δύσκολο να ελεγχθεί και να εξουδετερωθεί με ουσιαστικό τρόπο. Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την UNCLOS, προτιμώντας να εφαρμόσει ό,τι ισχύει στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου, όπου δεν έχει διαφορές για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και έτσι να απορρίψει τα διεθνώς ισχύοντα σε ό,τι αφορά το Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα, όπου έχει σοβαρές διαφορές με την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι ΑΟΖ πρέπει να οριοθετηθούν μεταξύ γειτονικών παράκτιων κρατών και όχι μονομερώς. Χωρίς κοινή κατανόηση της UNCLOS, οι διαφορές δεν μπορούν να επιλυθούν και οι εντάσεις θα παραμείνουν. Η συμφωνία ΑΟΖ της Τουρκίας με τη Λιβύη, αγνοώντας τη γεωπολιτική πραγματικότητα της Κρήτης, της Ρόδου, του Καστελόριζου και άλλων ελληνικών νησιών, δεν έχει διεθνή νομική ισχύ. Η μονομερής δήλωση της Τουρκίας για ΑΟΖ σε ολόκληρο το νησί της Κύπρου δεν έχει επίσης διεθνή νομική ισχύ. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία απομονώνεται όλο και περισσότερο στη γειτονιά της, απολαμβάνει σχέσεις με το Κατάρ, το Αζερμπαϊτζάν και τη Λιβύη, και αποξενώνεται όλο και περισσότερο σε σχέση με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τον Λίβανο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και το μεγαλύτερο μέρος της ΕΕ, που διακηρύσσει αλληλεγγύη προς τα μέλη του Ελλάδα και Κύπρο. Η Ουάσιγκτον επιδιώκει να διατηρήσει τις ισχυρότερες και αποτελεσματικότερες δυνατές πολιτικές, οικονομικές και ασφαλείς σχέσεις με την Ελλάδα και την Τουρκία, καθώς και με την Κύπρο, για να αποτρέψει τις ενδο-νατοϊκές συγκρούσεις, για τις οποίες δεν υπάρχει μηχανισμός επίλυσης, και να προωθήσει ειρηνική διπλωματική επίλυση σε περιφερειακές διαφορές.
Ιστορικά, στην Ανατολική Μεσόγειο και σε όλο τον κόσμο οι ΗΠΑ δεν επιλέγουν πλευρές μεταξύ των συμμάχων και των εταίρων τους όταν υπάρχουν διμερείς διαφορές. Αλλά η Ουάσιγκτον σέβεται, επίσης, την ουσιαστική δέσμευση των ηγετών της ΕΕ, ειδικά στο Βερολίνο και το Παρίσι. Η Ουάσιγκτον συντονίζει επίσης κάθε προσπάθεια επίλυσης συγκρούσεων με το βλέμμα στραμμένο στη Μόσχα, η στρατιωτική παρουσία της οποίας στη Συρία και τη Λιβύη περιπλέκει περαιτέρω μία από τις πιο δύσκολες περιοχές του κόσμου, καθώς και προς το Πεκίνο, το οποίο χτίζει στην Ερυθρά Θάλασσα στρατιωτική παρουσία, ενώ έχει επιθετικές πολιτικές στα Βαλκάνια και σε πολλές χώρες της Ανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης.
Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος παρευρέθη στην εκδήλωση της Τουρκίας, η οποία προκάλεσε την οργή της Ελλάδας και της Κύπρου. Ποια είναι η γνώμη σας;
Ευχόμαστε στον Αρχιεπίσκοπο της Ελληνικής Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής και σε όλους τους ιεράρχες, κληρικούς και διακόνους μας, να κηρύξουν το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού και να εμπνεύσουν, καθοδηγήσουν και ευαγγελίσουν τους πιστούς των Ορθοδόξων Χριστιανών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εμείς αγωνιζόμαστε να μοιάσουμε περισσότερο με τον Χριστό και να επιτύχουμε ένα ορθόδοξο φρόνημα κατά τη διάρκεια της ζωής μας προς τη θέωση.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν συναντήθηκε με τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Πώς είναι η σχέση των ΗΠΑ με την Τουρκία αυτήν τη στιγμή και τι πρέπει να περιμένει η Ελλάδα;
Οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας είναι όλο και πιο προβληματικές, υποβάλλονται σε μια μετασχηματιστική στροφή προς μια αρνητική κατεύθυνση λόγω των περιφερειακών εξωτερικών πολιτικών του προέδρου Ερντογάν και των αποφάσεών του στην εσωτερική διακυβέρνηση της Τουρκίας. Οι ΗΠΑ και η Τουρκία είναι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ για εβδομήντα χρόνια, όπως και οι ΗΠΑ και η Ελλάδα. Αυτές οι πολλές δεκαετίες είχαν ως αποτέλεσμα βαθιές θεσμικές σχέσεις στην Ουάσιγκτον και σε άλλες πρωτεύουσες του ΝΑΤΟ, που δεν θα σπάσουν από τη μια μέρα στην άλλη. Αλλά σταδιακά αυξάνεται η αντίληψη μεταξύ πολλών από τους ισχυρότερους υπερασπιστές της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον και στην Ευρώπη ότι η Τουρκία έχει γίνει μια αναξιόπιστη και μερικές φορές αντίπαλη δύναμη, σε μία από τις πιο επικίνδυνες περιοχές του κόσμου. Αυτό το τόξο κρίσης -που περιλαμβάνει τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία και στον Εύξεινο Πόντο, τον εμφύλιο πόλεμο και την καταστροφή στη Συρία, την ιρανική επιθετικότητα σε όλη τη Μέση Ανατολή, το κυβερνητικό χάος εν μέσω εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη, την άνοδο του τζιχαντισμού στη Βόρεια Αφρική και συνεχιζόμενες αποσταθεροποιητικές ενέργειες της Μόσχας και της Κίνας από την Εσθονία στην Ερυθρά Θάλασσα- απαιτεί στέρεες στρατηγικές συμμαχίες. Οι ΗΠΑ βλέπουν να είναι σήμερα η συμμαχία τους με την Ελλάδα πολύ πιο στρατηγική και διαρκής από οποιαδήποτε άλλη στιγμή μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό αντικατοπτρίζεται στη νεότερη συμφωνία αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας, για να αναφέρουμε μόνο ένα παράδειγμα. ∆υστυχώς, η Τουρκία βρίσκεται συχνά στο άλλο άκρο της ευρύτερης δυτικής στρατηγικής για πολλά από αυτά τα ζητήματα, υπονομεύοντας τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ και διαταράσσοντας πολλές κρίσιμες διπλωματικές προτεραιότητες. Η απόφαση απόκτησης των S-400 μπορεί να κάνει τους πιο σταθερούς υποστηρικτές της Άγκυρας στο αμερικανικό αμυντικό κατεστημένο και στο Κογκρέσο να άρουν αυτήν τη στήριξη που της παρέχουν.
Η κυρία Μέρκελ αποχωρεί από την κεντρική ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Τι θα αλλάξει στην Ευρώπη και τι να περιμένει στην Ελλάδα;
Το κενό ηγεσίας της ΕΕ που αφήνει πίσω της η καγκελάριος Μέρκελ θα καλυφθεί. Το κεντρικό ερώτημα για το 2022, ανάλογα με το αποτέλεσμα των τρεχουσών διαπραγματεύσεων του γερμανικού συνασπισμού και την προεκλογική εκστρατεία του Γάλλου προέδρου Μακρόν τον Απρίλιο, είναι αν ο επόμενος Γερμανός καγκελάριος ή ο επόμενος Γάλλος πρόεδρος θα γίνει de facto εκπρόσωπος της ΕΕ, όπως έγινε η καγκελάριος Μέρκελ, που βρίσκεται στην κορυφή της ανεπίσημης ιεραρχίας των Ευρωπαίων ηγετών για μεγάλο μέρος των δεκαέξι ετών στην εξουσία της. Εάν επικρατήσει ο πρόεδρος Μακρόν, η Ελλάδα θα έχει την ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της ΕΕ στο πλευρό της. Εάν πρόκειται για τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς, τότε η Τουρκία θα επωφεληθεί από την ισχυρή υποστήριξη εντός της ΕΕ των ισχυρών εμπορικών και εταίρων ασφαλείας της στο Βερολίνο.
