PLUS
Ο Κύκλος Σούμπερτ, το ετήσιο αφιέρωμα του Μεγάρου στον σπουδαίο αυστριακό συνθέτη του Ρομαντισμού, συνεχίζεται την Τρίτη 8 Δεκεμβρίου, στις 8:30 το βράδυ, με το ρεσιτάλ τραγουδιού «Schubert and Co» του Νίκου Σπανού στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος. Ο διεθνούς φήμης κόντρα τενόρος θα επιχειρήσει να ανιχνεύσει, με τη βοήθεια του πιανίστα Νίκου Ζαφρανά, τις μουσικές συνάφειες ανάμεσα στα αριστουργήματα για φωνή και πιάνο του Φραντς Σούμπερτ και στις φωνητικές μικρογραφίες που έγραψαν συνθέτες του κλασικισμού αλλά της ρομαντικής εποχής (Μπέργκερ, Τόμασεκ, Χούττενμπρεννερ, Πύτλινγκεν, Ούνγκερ-Σαμπατιέ, Λάχνερ). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης λίντερ από τη συλλογή Στη μακρινή αγαπημένη του Μπετόβεν και αποσπάσματα από το Χειμωνιάτικο ταξίδι. Για την καλύτερη κατανόηση των στίχων των τραγουδιών από το κοινό, έχει προβλεφθεί, κατά τη διάρκεια του ρεσιτάλ, η προβολή του ποιητικού κειμένου στα ελληνικά. Προλογίζει ο πιανίστας Τίτος Γουβέλης.
Το πρόγραμμα…
… της πρώτης ενότητας είναι ένας μουσικός διάλογος ανάμεσα στον Σούμπερτ και σε συνθέτες της εποχής του, οι οποίοι καταπιάστηκαν με κοινά θέματα ή μελοποίησαν τα ίδια ποιήματα. Έτσι, ο Νίκος Σπανός θα ερμηνεύσει, στην αρχή της βραδιάς, το τραγούδι «Αδελαΐδα» [Adelaide] έργο 46 του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (1770 – 1827), αλλά και το ομώνυμο λιντ [Adelaide D 95] του Φραντς Σούμπερτ (1797 – 1828). Ακολουθούν ο Λούντβιχ Μπέργκερ (1777 – 1839) με «Το τραγούδι του μυλωνά» [Des Müllers Wanderlied] και το τραγούδι του Σούμπερτ «Για πού τραβάμε;» [Wohin? D 795 αρ. 2] από τον Κύκλο Η ωραία μυλωνού [Die schöne Müllerin]. Σειρά έχει, αμέσως μετά, «Το τριανταφυλλάκι του αγρού» [Heidenröslein], έτσι όπως μελοποιήθηκε (έργο 53 αρ.1) από τον Βάτσλαβ Γιαν Κρστίτελ Τόμασεκ (1774 – 1850) και από τον Φραντς Σούμπερτ (D 257 έργο.3 αρ.3). Ακολουθούν «Το άνθος» [Die Blume] του Άνσελμ Χούττενμπρεννερ (1794 – 1868) και «Το τραγούδι του άνθους» [Blumenlied] D 431 του Φραντς Σούμπερτ, καθώς και το λιντ «Ο σωσίας» [Der Doppelgänger] σε μουσική του Γιόχαν Βεσκ φον Πύτλινγκεν (1803 – 1883, γνωστός και ως Γιόχαν Χόβεν) αλλά και του Φραντς Σούμπερτ (D 957 αρ.13). Ο μουσικός διάλογος ανάμεσα στον Σούμπερτ και τους συγχρόνους του θα συνεχιστεί με το τραγούδι «Πίστη στην άνοιξη» [Frühlingsglaube], μελοποιημένο από την Καρολίνε Ούνγκερ-Σαμπατιέ (1803 – 1877) αλλά και από τον Σούμπερτ (D 686 έργο 20 αρ.2). Ο επίλογος του πρώτου μέρους ανήκει στην κοσμαγάπητη «Σερενάτα», έτσι όπως την επένδυσαν με τις μελωδίες τους ο Φραντς Πάουλ Λάχνερ (1803 – 1890) (Ständchen, έργο 49 αρ.6) και ο Φραντς Σούμπερτ (D 957 αρ.4).
Ο κύκλος έξι τραγουδιών Στη μακρινή αγαπημένη [An die ferne Geliebte, έργο 98], με τον οποίο θα αρχίσει το δεύτερο μέρος της βραδιάς, κατέχει ιδιαίτερη θέση στην εργογραφία του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, ο οποίος συνέθεσε συνολικά 90 περίπου λίντερ. Το ποιητικό κείμενο ανήκει στον τσεχικής καταγωγής Άλοϊς Ίζιντορ Γιάιττελες, που ζούσε στη Βιέννη, τη δεκαετία του 1810. Ο Μπετόβεν ολοκλήρωσε τη σύνθεση του Κύκλου τον Απρίλιο του 1816 και τον εξέδωσε τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Κεντρικό θέμα των ποιημάτων αποτελεί η μακρινή αγαπημένη, ένα πρόσωπο άγνωστο, για την ταυτότητα του οποίου έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς διάφορες εικασίες. Σε κάθε περίπτωση, είτε το πρόσωπο αυτό είναι υπαρκτό είτε φανταστικό, τα έξι τραγούδια της συλλογής αυτής έχουν βασικό θεματικό άξονα τον ανεκπλήρωτο έρωτα. Η παρτιτούρα καταγράφει, χρησιμοποιώντας λιτά μέσα, το λεπτοφυές ψυχογράφημα ενός πληγωμένου άνδρα, ενώ ταυτόχρονα, στην τελική κορύφωση, ο Μπετόβεν δηλώνει τη βαθιά του πεποίθηση ότι, με τη δύναμη του έρωτα, θα ξεπεραστούν όλα τα εμπόδια. Στο ρεσιτάλ του Νίκου Σπανού θα ακουστούν τα τραγούδια «Στον λόφο καθισμένος αγναντεύω» [«Auf dem Hügel sitz ich spähend»], «Τα γαλανά βουνά» [«Wo die Berge so blau»], «Εσείς, πουλιά, στον ουρανό» [«Leichte Segler in den Höhen»], «Αυτά τα σύννεφα στον ουρανό» [«Diese Wolken in den Höhen»], «Έφτασε πάλι ο Μάης» [«Es kehret der Maien»] και «Δέξου λοιπόν τα τραγούδια» [«Nimm sie hin denn, diese Lieder»].
Στο Χειμωνιάτικο ταξίδι [Winterreise D 911 έργο 89], η φωνή του ποιητή-εραστή εκφράζεται μέσα από έναν κύκλο τραγουδιών αφηγηματικού χαρακτήρα, η ατμόσφαιρα των οποίων θυμίζει εκείνη μιας μεγάλης τραγικής όπερας ή ενός δραματικού θεατρικού μονολόγου. Σύμφωνα με τους μελετητές του έργου του Φραντς Σούμπερτ, ο οποίος συνέθεσε πάνω από 250 έντεχνα τραγούδια, αυτή η εμβληματική και ώριμη σύνθεσή του συνιστά, από κοινού με τον προγενέστερο Κύκλο της Ωραίας μυλωνούς, έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους του γερμανικού λιντ. Αμφότερα τα έργα επηρέασαν καθοριστικά όχι μόνο το ύφος αλλά και την τεχνική της σύνθεσης της φωνητικής μουσικής δωματίου εν γένει, ένα μουσικό είδος που απαιτεί από τον καλλιτέχνη υψηλά αποθέματα ερμηνευτικής δεινότητας, σωματικής αντοχής και πνευματικής συγκέντρωσης. Ο κύκλος τραγουδιών για φωνή και πιάνο Χειμωνιάτικο ταξίδι γράφτηκε από τον Σούμπερτ αρχικώς για τενόρο σε δύο μέρη, το καθένα από τα οποία περιλαμβάνει 12 λίντερ. Η πρώτη ενότητα ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1827 και η δεύτερη τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς. Eκδόθηκαν αντίστοιχα τον Ιανουάριο και τον Δεκέμβριο του 1828. Πρόκειται συνολικά για 24 ποιήματα του Βίλχεμ Μύλλερ. Κατά βάθος, αυτό το ταξίδι του ποιητή μέσα στον χειμώνα, όπως περιγράφεται μέσα από τους στίχους των τραγουδιών, είναι η περιπλάνηση της καρδιάς του στους δρόμους της μοναξιάς. Προδομένος από την αγαπημένη του, φεύγει από το σπίτι της κρυφά μέσα στη νύχτα και εγκαταλείπει την πόλη ακολουθώντας τις απότομες όχθες του ποταμού. Η σκέψη του θανάτου στοιχειώνει εμμονικά το νου του, αλλά εντέλει ο ταξιδιώτης του χειμώνα συμφιλιώνεται με τη μοναξιά του, βαδίζοντας μέσα στο χιονισμένο, γυμνό και σκοτεινό τοπίο. Άλλωστε, οι τίτλοι του διάσημου κύκλου τραγουδιών του Σούμπερτ είναι ενδεικτικοί των ψυχολογικών καταστάσεων και μεταπτώσεων που βιώνει ο ταξιδιώτης. Από τον Κύκλο αυτό, ο Νίκος Σπανός επέλεξε τα λίντερ: «Καληνύχτα» [αρ.1, «Gute Nacht»], «Πάγωμα» [αρ. 4, «Erstarrung»], «Η φλαμουριά» [αρ. 5, «Der Lindenbaum»], «Ανοιξιάτικο όνειρο» [αρ. 11, «Frühlingstraum»], «Ο οδοδείκτης» [αρ. 20, «Der Wegweiser»] και «Ο μουσικάντης» [αρ. 24, «Der Leiermann»]. Ο επίλογος της βραδιάς ανήκει στα τραγούδια του Σούμπερτ «Νύχτα και όνειρα» [«Nacht und Träume» D 827 έργο 43 αρ.2] και «Τραγούδι πάνω στα νερά» [«Auf dem Wasser zu singen» D 774 έργο 72].
]
Νίκος Σπανός
Μελέτησε κλασικό τραγούδι με την Ελένη Λιώνα και τον Άρη Χριστοφέλλη. Συνέχισε τις σπουδές του στη Σχολή Μουσικής του Πανεπιστημίου του Μαίρυλαντ (ΗΠΑ) με τη Λίντα Μαμπς ως υπότροφος του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής (υποτροφία «Α. Τριάντη») και του Πανεπιστημίου του Μαίρυλαντ, από το οποίο αποφοίτησε με Master of music degree (τραγούδι, ερμηνεία όπερας). Ειδικεύθηκε στο λιντ και στο ορατόριο (Postgradualer Lehrgang) στο Μουσικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης, με καθηγητή τον διακεκριμένο κορεπετίτορα Τσαρλς Σπένσερ. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια με διακεκριμένους λυρικούς ερμηνευτές (Κουρτ Έκβιλουτς, Ντελόρες Τσήγκλερ, Άννα Τόμοβα-Σίντοφ, Μάικλ Τσανς). Έχει διακριθεί για τη συμμετοχή του σε όπερες, ορατόρια, ρεσιτάλ και θεατρικές παραστάσεις. Ως σολίστ, έχει συνεργαστεί με την ΕΛΣ, το ΜΜΑ, το ΜΜΘ, το Εθνικό Θέατρο, την ΚΟΑ, την ΚΟΘ, την Ορχήστρα των Χρωμάτων, την Καμεράτα, τη Δημοτική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, την Venice Baroque Orchestra, την ορχήστρα Les Talens Lyriques, τη Salzburger Konzertgesellschaft, την Orchester 1756 Salzburg, καθώς και με σύνολα παλαιάς μουσικής στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Είναι τακτικός συνεργάτης των μπαρόκ συνόλων Ex Silentio, Latinitas Νostra, καθώς και των Pandolfis Consort Wien, Ensemble Continuum και Ensemble 1756. Το 2002 βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής ως καλύτερος νέος τραγουδιστής της χρονιάς για την ερμηνεία του στον ρόλο του Αρσαμένη (Ξέρξης, ΕΛΣ), ενώ το 2006 πήρε το πρώτο βραβείο στον πανελλήνιο διαγωνισμό λυρικού τραγουδιού «ΤΕΧΝΗ». Έχει συμμετάσχει στις ηχογραφήσεις των έργων Ορέστης (MDG, 2004) και Ταμερλάνος του Χαίντελ (MDG, 2006), καθώς και σε ηχογράφηση της Venice Baroque Orchestra με προκλασικές άριες με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες (Naïve, 2011). Το 2013 ηχογράφησε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην όπερα του Βαγγέλη Κατσούλη Orfeo και το 2014 συμμετείχε στη μαγνητοσκόπηση της όπερας Le Fate (Οι νεράιδες) του Τζοβάννι Αλμπέρτο Ριστόρι σε παραγωγή του ιταλικού Ensemble Alraune (θα κυκλοφορήσει το 2016). Ζει στη Βιέννη και δραστηριοποιείται σε όλη την Ευρώπη.
Νίκος Ζαφρανάς
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Πήρε δίπλωμα πιάνου με διακρίσεις από το Εθνικό Ωδείο Αθηνών (τάξη Δόμνας Ευνουχίδου) και συνέχισε τις σπουδές του με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, ΗΠΑ (τάξη Ian Hobson) και στο Πανεπιστήμιο Μουσικής του Γκρατς, Αυστρία (τάξη W. Kamper), λαμβάνοντας τον μεταπτυχιακό τίτλο Magister artium. Έχει διακριθεί σε διαγωνισμούς εντός και εκτός Ελλάδος. Έχει δώσει ρεσιτάλ και συναυλίες σε Ελλάδα, Αλβανία, Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Ισπανία, Ιταλία, Καναδά, Κροατία, Κύπρο, Μ. Βρετανία, Ν. Αφρική, Πολωνία, Ρουμανία, Ρωσία, Σερβία, Σλοβενία, Τουρκία και Τσεχία. Έχει εμφανιστεί ως σολίστ με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, τη Συμφωνική του Δήμου Θεσσαλονίκης, τη Συμφωνική της ΝΕΡΙΤ, την Ορχήστρα «Δ. Μητρόπουλος» του ΝΩΘ κ.ά. Είναι ιδρυτικό μέλος του Piandaemonium (6 πιάνα – 12 πιανίστες) και του Transcription Ensemble. Έχει συμμετάσχει σε ραδιοφωνικές και δισκογραφικές παραγωγές ερμηνεύοντας έργα για σόλο πιάνο και συνθέσεις μουσικής δωματίου, καθώς και σε οπτικοακουστικές παραγωγές για την τηλεόραση. Έχει εργαστεί ως κορεπετίτορας για τη Styriarte (Αυστρία), το ΜΜΘ και την Όπερα Θεσσαλονίκης σε παραγωγές όπερας και έχει συμπράξει με καλλιτέχνες όπως η Αγνή Μπάλτσα, η Ρενάτα Σκόττο, η Έλενα Μόζουκ κ.ά. Είναι διδάκτορας του Τμήματος Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Μπρουνέλ του Λονδίνου και επίκουρος καθηγητής Μουσικής Παιδαγωγικής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
