PLUS
Ρεπορτάζ Βαγγέλης Τριάντης
Στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας ξεκινά αύριο 27 Νοεμβρίου η πολύκροτη δίκη για το γηροκομείο κολαστήριο των Χανιών όπου έχασαν τη ζωή τους 32 ηλικιωμένοι, καθώς ο Άρειος Πάγος έκανε δεκτό το αίτημα της Εισαγγελέως Εφετών Κρήτης για τη διεξαγωγή της δίκης στην Αθήνα.
Στο εδώλιο θα κάτσουν έξι πρόσωπα. Οι ιδιοκτήτες του Γηροκομείου ο γιατρός της μονάδας, δύο υπάλληλοι του θεραπευτηρίου και ένας ακόμη γιατρός. Οι κατηγορίες που τους αποδίδονται αφορούν κατά περίπτωση στα αδικήματα της συγκρότησης και διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης, της ένταξης και συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση και της ανθρωποκτονίας από πρόθεση και δη με ενδεχόμενο δόλο σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, τελεσθείσα με πράξεις και παραλείψεις κατά συρροή.
Στο παραπεμπτικό βούλευμα περιγράφονται ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για όσα συνέβαιναν στη μονάδα των Χανίων.
Συγκεκριμένα, οι υπεύθυνοι φέρονται να έδιναν ελάχιστη τροφή στους ηλικιωμένους με αποτέλεσμα να υποσιτίζονται, ενώ παράλληλα τους υπέβαλλαν σε «βασανιστήρια», τους «χτυπούσαν» και τους «χλεύαζαν».
Πολλές φορές επίσης φέρονται να τους χορηγούσαν ισχυρά ηρεμιστικά προκειμένου να «αδρανοποιούνται οι πνευματικές τους λειτουργίες και να κάμπτεται η κινητικότητα τους, ενώ παράλληλα τους «καθάριζαν σπάνια» με αποτέλεσμα οι ηλικιωμένοι να να ζουν μέσα σε εξευτελιστικές συνθήκες από θέμα υγιεινής. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις τους τοποθετούσαν ιατρικές συσκευές για την παροχή τροφής ώστε να τους δίνουν αλεσμένη τροφή παρόλο που αυτό δεν ήταν απαραίτητο. Το ereportaz.gr ξετυλίγει το κουβάρι αυτής της δυσώδους υπόθεσης, όπως περιγράφεται στο πολυσέλιδο παραπεμπτικό βούλευμα.
«Αλεσμένο φαγητό σε μέγεθος φλιτζανιού»
Όλα συνέβησαν από τις 5 Μαΐου του 2009 έως και τις 5 Μαΐου του 2021. Όπως επισημαίνεται, οι κατηγορούμενοι με «διαδοχικές και συντονισμένες ενέργειές και παραλείψεις τους» προέβησαν σε «συγκεκριμένη διαχείριση των ηλικιωμένων φιλοξενούμενων του Γηροκομείου» που «οδηγούσε αιτιακά στη θανάτωση των ηλικιωμένων τροφίμων». Ειδικότερα, σύμφωνα με το παραπεμπτικό βούλευμα, οι κατηγορούμενοι «παρέλειπαν να χορηγούν την κατάλληλη τροφή ποιοτικά και ποσοτικά στους ηλικιωμένους, δεδομένου ότι η χορήγηση τροφής σε καθημερινή βάση ήταν ελάχιστη έως ανύπαρκτη», ενώ η «ποιότητα ιδιαίτερα χαμηλή». Όσα αναφέρονται σοκάρουν. Για παράδειγμα σε όσους ηλικιωμένους δεν μπορούσαν να αυτοεξυπηρετηθούν φέρονται να τους χορηγούσαν αλεσμένο φαγητό το οποίο δεν ξεπερνούσε το μέγεθος ενός φλιτζανιού του καφέ ή δυο με τρεις κουταλιές του γλυκού. Σε άλλες περιπτώσεις, τους έδιναν γάλα το οποίο πρώτα είχαν αραιώσει με νερό ή τους τάιζαν με συστηματικά με υπολείμματα τροφών από προηγούμενα γεύματα. Το πιο κραυγαλέο σε ότι αφορά τη σίτιση όμως, ήταν ότι έφταναν στο σημείο να δίνουν στους ηλικιωμένους «ακατάλληλες και επικίνδυνες για την υγεία τους τροφές», όπως για παράδειγμα εντόσθια ζώων που είχαν παρέχει δωρεάν στο Γηροκομείο επιχειρηματίες. Επίσης, «παρέλειπαν να παρέχουν» τη δέουσα ενυδάτωση στους ηλικιωμένους, καθώς η «χορήγηση υγρών ήταν ελλιπής, ανύπαρκτη αλλά και επικίνδυνη« αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα γινόταν με τα ίδια πλαστικά μπουκάλια τα οποία είχαν βρωμίσει.
Επιπλέον, όπως υπογραμμίζεται, «παρέλειπαν συστηματικά να εξασφαλίζουν την καθαρότητα, υγιεινή και τακτική απολύμανση των χώρων και των ευρισκόμενων στους χώρους αντικειμένων καθώς και την απαραίτητη ποσότητα αναλώσιμων για να επιτευχθεί η καθαριότητα». Ειδικότερα, η παροχή υλικών όπως οι πάνες ακράτειας, τα ξυραφάκια, πετσέτες κτλ «ήταν ελάχιστη έως ανύπαρκτη», ενώ η «παροχή νερού» και ειδικότερα ζεστού ήταν «ελάχιστη». Επίσης «η καθαριότητα και απολύμανση των εγκαταστάσεων από το προσωπικό γινόταν «σπάνια».
Οι ηλικιωμένοι με το που έμπαιναν στο Γηροκομείο φορούσαν συγκεκριμένα ρούχα τα οποία όμως «καθαρίζονταν σπάνια», ενώ «αραιά γινόταν και η φροντίδα της υγιεινής και καθαριότητας των ηλικιωμένων». Για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι έκαναν μπάνιο μια φορά στις δύο εβδομάδες χρησιμοποιώντας τα ίδια αναλώσιμα υλικά (πετσέτες, ξυραφάκια, σαπούνια). Ως «συνήθης τακτική» χαρακτηρίζεται η «τοποθέτηση στους ηλικιωμένους πρόχειρα της ίδιας ακάθαρτης πάνας ακράτειας, ακόμη και στους διαδρόμους του Γηροκομείου» ή άλλες φορές δεν τους έβαζαν καν.
Τους κρατούσαν καθηλωμένους δίνοντας ισχυρά ηρεμιστικά
Αυτό που προκαλεί πραγματικά ανατριχίλα είναι όσα αναφέρονται για τη μεταχείριση ηλικιωμένων που έπασχαν από «έκπτωση των νοητικών τους λειτουργιών λόγω παθολογικών ή ψυχιατρικών αιτιών». Οι κατηγορούμενοι φέρονται να προέβαιναν στην τακτική της αποκαλούμενης ως «μηχανικής καθήλωσης». Δηλαδή ακινητοποιούσαν τους συγκεκριμένους ηλικιωμένους για όλο το 24ωρο είτε στα δωμάτιά τους είτε σε αναπηρικά αμαξίδια χρησιμοποιώντας ιμάντες ή ζώνες ασφαλείας. Παράλληλα, φέρονται να χορηγούσαν στους ηλικιωμένους «ισχυρά ηρεμιστικά» προκειμένου να «αδρανοποιούνται οι πνευματικές τους λειτουργίες και να κάμπτεται η κινητικότητα τους». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα «οι ηλικιωμένοι φιλοξενούμενοι να χάνουν σταδιακά την επαφή τους με το περιβάλλον, να είναι μονίμως ληθαργικοί και καθηλωμένοι σε καρέκλες και αναπηρικά αμαξίδια με μπορώντας να ελέγξουν το σώμα και την κίνηση τους και να «βρίσκονται σε κατάσταση καταστολής».
Την ίδια ώρα, φέρονται να «προέβαιναν σε τεχνική καθήλωση των ηλικιωμένων». Δηλαδή σταδιακά τους τοποθετούσαν ιατρικές συσκευές για την παροχή τροφής (ρινογαστρικό σωλήνα) ή για την ούρηση (πχ ουροκαθετήρες_, «οι οποίες όμως δεν ήταν ιατρικά απαραίτητες». Στόχος αυτών ήταν «να αποφεύγεται η ανάγκη τους για κίνηση και μετάβαση στην τουαλέτα» όπως επίσης και η σίτισή τους με αλεσμένη τροφή, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο «πρόκειται για ιατρική πράξη η οποία έπρεπε να λαμβάνει χώρα από τον ιατρό του Γηροκομείου και όχι το λοιπό προσωπικό».
Μεταξύ των παραλείψεων συγκαταλέγεται η μη πρόσληψη του κατάλληλου αριθμού νοσηλευτών, φροντιστών κτλ. σε σχέση με τον αριθμό φιλοξενίας ηλικιωμένων που ήταν σταθερά πάνω από το επιτρεπόμενο όριο αδείας. Για παράδειγμα το 2019, η άδεια του Γηροκομείου αφορούσε στη φιλοξενία 16 ηλικιωμένων, εκ των οποίων μόλις οι 3 θα ήταν αυτοεξυπηρετούμενοι,. Ωστόσο το Γηροκομείο φιλοξενούσε πάνω από 40 ηλικιωμένους.
«Απάνθρωπη και εξευτελιστική συμπεριφορά»
Συγκλονιστικά είναι όσα περιγράφονται στο παραπεμπτικό βούλευμα αναφορικά με «τη διακομιδή των ηλικιωμένων σε νοσοκομεία», σε περιπτώσεις που έχριζαν «τακτικής ή άμεσης νοσηλείας». Όπως επισημαίνεται, οι κατηγορούμενοι φέρονται να «απέφευγαν συστηματικά να ενημερώνουν τους συγγενείς των ηλικιωμένων» και «συνέχιζαν να τους φιλοξενούν στο Γηροκομείο…παρέχοντάς τους μόνο τα απολύτως απαραίτητα από πλευράς ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης». Αυτό το έκαναν «παρόλο που γνώριζαν ότι μπορεί να επέλθει ακόμη και ο θάνατός τους», ενώ σε περίπτωση που συγγενείς των ηλικιωμένων «αντιλαμβάνονταν τη σοβαρότητα της κατάστασης», τότε οι υπεύθυνοι του ιδρύματος του καθησύχαζαν «αναφέροντας ψευδώς ότι δεν συντρέχουν λόγοι για τη διακομιδή τους σε νοσηλευτικό ίδρυμα».
Σύμφωνα με όσα περιγράφονται στο παραπεμπτικό βούλευμα, οι κατηγορούμενοι φέρονται να «εκδήλωναν σε βάρος των ηλικιωμένων απάνθρωπη και εξευτελιστική συμπεριφορά». Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές φορές «ασκούσαν σωματική βία σε βάρος τους, τραβώντας τους βιαίως ή κρατώντας τους σφικτά τα χέρια ή τα πόδια». Άλλες φορές φέρονται να «τους χτυπούσαν σε απόκρυφα σημεία του σώματος», «τους χλεύαζαν και τους κορόιδευαν», δίχως όπως υπογραμμίζεται να λαμβάνεται κάποιο μέτρο για την εξάλειψη αυτών των καταστάσεων.
Κεντρικό ρόλο ο γιατρός του Γηροκομείου
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο «κεντρικό ρόλο» σε όσα συνέβαιναν στο Γηροκομείο είχε ο κατηγορούμενους γιατρός της Μονάδας. Αν και έπρεπε να βρίσκεται εκεί καθημερινά, «παρέχοντας ενδελεχή ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση», εντούτοις ο γιατρός πήγαινε μόλις δύο φορές τη βδομάδα στο Γηροκομείο όπου παρέμενε για μισή με μία ώρα περίπου. Τις υπόλοιπες μέρες έδινε ιατρικές οδηγίες τηλεφωνικά στο νοσηλευτικό προσωπικό.
Ωστόσο αυτό που πραγματικά είναι ανατριχιαστικό είναι όσα αναφέρονται για τις περιπτώσεις θανάτων φιλοξενούμενων ηλικιωμένων. Συγκεκριμένα ο γιατρός, δίχως καν να επισκεφτεί τη μονάδα και να εξετάσει το πτώμα, εξέδιδε «ψευδή πιστοποιητικά σχετικά με την αιτία θανάτου», αποδίδοντας το θάνατο «σε κοινό μηχανισμό (ανακοπή καρδιάς, ή καρδιακή παύση)» και όχι «στις πραγματικές αιτίες». Δηλαδή την μη παροχή σωστής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, μη διακομιδή σε νοσηλευτικό ίδρυμα κτλ.
Με τον τρόπο αυτό, «αποφεύγονταν η περαιτέρω διερεύνηση των αιτιών θανάτου από τις εισαγγελικές και προανακριτικές αρχές», καθώς οι θάνατοι παρουσιάζονταν στα συγγενικά πρόσωπα ως «φυσιολογικοί και αναμενόμενοι».
«Τους οδηγούσαν σε σταδιακή θανάτωση»
Όλα αυτά επέφεραν μία σειρά από «συνέπειες» σε ότι αφορά την υγεία των ηλικιωμένων, εξαιτίας των παραλείψεών τους. Ειδικότερα, οι ηλικιωμένοι «υποσιτίζονταν σε υπερθετικό βαθμό… με αποτέλεσμα να χάνουν άμεσα μεγάλο μέρος του σωματικού του βάρους και σταδιακά να αποστεώνονται». Επίσης ζούσαν μονίμως σε «κάκιστες συνθήκες υγιεινής» και να «υφίσταται διάχυτη και έντονη δυσοσμία από τις ακαθαρσίες…με αποτέλεσμα να δημιουργείται αποπνικτική ατμόσφαιρα και συχνές εξάρσεις μεταδιδόμενων λοιμωδών νοσημάτων, όπως ψώρα ή συχνές λοιμώξεις από μικρόβια όπως ουρολοιμώξεις.
Σε άλλους ηλικιωμένους, προκαλούνταν «ευμεγέθη έλκη από πίεση (κατακλίσεις), τα οποία σε συνδυασμό με απουσία κατάλληλων συνθηκών υγιεινής οδηγούσαν στη δημιουργία σηπτικών καταστάσεων και στη ραγδαία επιβάρυνση της υγείας τους. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να επιβαρύνεται διαρκώς η υγεία τους και τελικά να πεθαίνουν.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ηλικιωμένου ο οποίος σύμφωνα με το κατηγορητήριο υπέστη «ασιτία», επειδή δεν του χορηγούσαν επαρκή ποσότητα τροφής με αποτέλεσμα να χάσει το 40% του σωματικού του βάρους, ενώ έπαθε και αφυδάτωση «λόγω έλλειψης ενυδάτωσής του».
Δικηγόρος Ρουσόπουλος: «Σαθρό και κατασκευασμένο κατηγορητήριο»
Σε δήλωσή του στο ereportaz.gr, ο δικηγόρος Νίκος Ρουσόπουλος ο οποίος είναι συνήγορος υπεράσπισης ορισμένων εκ των κατηγορουμένων, κάνει λόγο για «σαθρό και κατασκευασμένο κατηγορητήριο», ενώ σημειώνει πως υπάρχουν «συντριπτικά αποδεικτικά στοιχεία» που θα αποδείξουν την αθωότητα των εντολέων του.
«Στις 27 Νοεμβρίου ξεκινάει η δίκη της γνωστής υπόθεσης του γηροκομείου των χανιών στην οποία θα αναδειχτεί από την πλευρά της υπεράσπισης το σαθρό και κατασκευασμένο κατηγορητήριο βάσει του οποίου παραπέμπονται οι κατηγορούμενοι σε δική. Τα αποδεικτικά στοιχεία από πλευράς υπερασπίσεως είναι συντριπτικά και ο καθένας θα θερίσει αυτά που έσπειρε» σημειώνει στο ererportaz.gr, ο κ. Ρουσόπουλος.
